Bach moet de handelaars uit de Gentse Sint-Annakerk verdrijven

“Is die bekend of zo?”, vragen drie studenten zich luidop af langs de treden van de Gentse Sint-Annakerk. Ze zien wellicht niet meer dan een sjofele straatmuzikant die, gezeten op een emmertje, een vijftiental mensen en een televisiecamera verblijdt met zijn vioolspel. De naam Mikhail Bezverkhny doet enkel bij kenners een belletje rinkelen. In 1976 won de 71-jarige Gentenaar, toen nog als Rus, de Koning Elisabethwedstrijd, nu heeft zijn spel aan virtuositeit moeten inboeten, al is dat mede dankzij de gure wind die langs zijn oude kneukels striemt. “Binnen is het warmer, maar dan moeten ze me de sleutels geven”, lacht hij.

Zijn viool zegt Bezverkhny naar eigen zeggen wat te spelen – Erbarme Dich en Aria Suite No. 3 van Bach – maar het is zijn geloof dat hem sinds deze week elke middag de Sint-Annakerk doet bestormen. “In de Bijbel worden de handelaars weggejaagd uit de tempel, hier worden ze verwelkomd.” Het stadsbestuur gaf begin december zijn fiat voor een herbestemmingsproject: supermarktketen Delhaize mag er een markthal, restaurant en wijnbar neerpoten, al moet het prijskaartje – en de optie tot verkoop of erfpacht – en de concrete plannen nog worden besproken.

“Geef dit gebouw aan de gemeenschap, aan de daklozen of aan de kunst”, pleit Bezverkhny. “De akoestiek is hier vele malen beter dan in de gemiddelde concertzaal.” De omstanders lijken allemaal gebeten door zijn zaak, de ene vanwege de evidente erfgoedredenen, een andere omdat ze hier getrouwd is. Nogal wat lokale bewoners vragen zich bovendien af waar de parking zal komen: “Hier op het plein, zeker?”

Ook de petitie die werd opgestart door oppositiepartij PVDA verzamelde ondertussen al meer dan 2.900 handtekeningen. “We zullen dit meteen aankaarten op de eerste gemeenteraad”, zegt Tom De Meester (PVDA) strijdvaardig. “In het nieuwe bestuursakkoord staat dat Gent een stad van de commons wil worden, maar ondertussen keurt de stad wel een ordinaire supermarkt goed in plaats van te kiezen voor een participatief project. Dit dossier moet gewoon worden herbekeken.”

Oplapwerk

Uit de procedure, in april 2018 uitgeschreven, kwam Delhaize in een eerste ronde als enige valabele kandidaat naar voren. De andere vier projecten werden door een apolitieke jury – met ambtenaren en de Gentse stadsbouwmeester – afgevoerd. “Onbespreekbaar voor Onroerend Erfgoed”, zo liet toenmalig bevoegd schepen Christophe Peeters (Open Vld) eerder al weten. De procedure is wel nog niet afgerond, maar ook opvolger en partijgenoot Sami Souguir spreekt zijn vertrouwen uit in het verdere verloop.

Sowieso is de stad de Sint-Annakerk al tien jaar liever kwijt dan rijk: de restauratiekosten worden geschat op 5 miljoen euro, en de bruikbare ruimte is beperkt in vergelijking met de monumentale omvang van het gebouw. Een nieuwe culturele tempel heeft de stad ook niet nodig, zegt Peeters, en dus is het niet zo verrassend dat de kerk in commerciële handen is gedreven. Ook het bisdom Gent lijkt zich neer te leggen bij het feit dat “nog andere kerken een commerciële functie zullen krijgen”.

Toch is het voorlopig een rariteit dat parochiekerken zoals de Sint-Annakerk een commerciële functie krijgen, zegt Niek Deroo van de interlokale vereniging Kenniscentrum Vlaamse Steden. “Bij de eerdere herbestemmingsgolf van paters- en kloosterkerken zag je heel vaak commerciële projecten, maar voor parochiekerken ligt dat gevoeliger. Ze zijn altijd van de gemeenschap geweest; mensen willen binnen kunnen zonder een winkelkarretje te moeten vullen.”

De huidige situatie is wel dat de kerk maar één à twee keer per jaar de deuren opent. Achter de mooi gerestaureerde façade lijken zij- en achterkant te kreunen onder het oplapwerk. Is een hip marktconcept op termijn – de stad rekent op vijf jaar – dan niet beter dan leegstand? “In de Roeselaarse Sint-Amandskerk is een gelijkaardig marktconcept zeer succesvol”, zegt Deroo.

Het eindverdict is alleszins nog niet in steen gebeiteld. Aan de Sint-Annakerk haalt Mikhail Bezverkhny een zoveelste sigaret uit zijn jaszak, om even later zijn romantische verzetsdaad voort te zetten. “Prachtig,” knikt buurtbewoonster Rolande, “maar ik vrees dat het niet veel zal uithalen.” De zak waarin Bezverkhny zijn spullen steekt, spreekt boekdelen. Het is er een van Delhaize.