Félix Tshisekedi uitgeroepen tot winnaar Congolese presidentsverkiezingen

Nadat de bekendmaking van de officiële resultaten van de Congolese presidentsverkiezingen van 30 december al meerdere keren uitgesteld werd, kwam de kiescommissie (Ceni) in Kinshasa donderdagmorgen eindelijk met het verdict op de proppen: oppositiekandidaat Félix Tshisekedi is uitgeroepen als overwinnaar. Volgens de voorzitter van de kiescommissie, Corneille Nangaa, behaalde Tshisekedi ruim 7 miljoen van de stemmen, of 38,6 procent. Na de bekendmaking van de resultaten barstte er in de straten van Kinshasa ‘s morgens vroeg vroeg gejubel uit.

Lees meer

Tweede Congolese oppositiekandidaat Martin Fayulu spreekt over “electorale staatsgreep” na winst Tshisekedi
   

Gisteren bracht het huidige regime van Kabila zowel in de hoofdstad als in andere grote steden de (militaire) oproerpolitie talrijk in stelling, wat al deed vermoeden dat de ware uitslag van de stembusgang niet gerespecteerd zou worden. Niemand lijkt eraan te twijfelen dat Martin Fayulu als oppositie- en antisysteemkandidaat de verkiezingen naar zich toe trok – dat concludeerden eerder de 40.000 waarnemers van de katholieke bisschoppenconferentie, die volgens experts betrouwbaar zijn.

“Maar zijn verkiezing werd door het veiligheidsapparaat wellicht te riskant bevonden, het zou gewoon een te grote breuk zijn met het verleden”, zegt Nadia Nsayi, Congo-expert van Pax Christi en Broederlijk Delen. Koen Vlassenroot (conflict- en ontwikkelingsstudies, UGent) bevestigt dat Fayulu enkel een kans gemaakt had als er een politieke deal gesloten werd met het huidige regime. “Uittredend president Joseph Kabila gaat zichzelf niet zomaar afserveren.”

Compromisfiguur

Die andere oppositiekandidaat Félix Tshisekedi zou dus als compromisfiguur naar voor geschoven zijn door Kabila. Een overwinning van Emmanuel Shadary, de meerderheidskandidaat en ‘stroman’ van de huidige president had “het land namelijk helemaal in vuur en vlam gezet”, stelt Nsayi. “Met Tshisekedi zullen wellicht enkel de heel geëngageerde groepen rond Fayulu op straat komen om te betogen. De meeste mensen willen geen nieuwe burgeroorlog.” Vlassenroot ziet genoeg draagvlak voor Tshisekedi om het grootste geweld te vermijden, maar vreest wel dat iedereen de overwinning zal interpreteren als een ‘deal’. “En dus zal hij een stuk van zijn legitimiteit kwijt zijn.”

De grote vraag is of de katholieke kerk dit compromis aanvaardt. Woensdag stuurden de Congolese bisschoppenconferentie Cenco, de protestantse ECC en de ngo Symocel al een gezamenlijk statement uit met als boodschap dat “enkel de resultaten die uit de stembus zijn gekomen” mogen worden gepubliceerd. “Als zij nu zeggen ‘dit is niet de ware uitslag’, kan er misschien een grotere groep mensen gemobiliseerd worden”, denkt Nsayi.

Vrees voor spanningen

Ook valt af te wachten hoe de internationale gemeenschap reageert. Fayulu is als gewezen zakenman duidelijk de voorkeurskandidaat van de EU en de VS. “Ook van België, als je een beetje tussen de lijnen leest”, stelt Vlassenroot. “Er zou dus veel druk kunnen komen om de stemming door het Grondwettelijk Hof ongeldig te laten verklaren, want ook Fayulu zal dit betwisten. Dat betekent wel een langere transitieperiode met Kabila aan de macht.”

Het is nu afwachten wat de resultaten op straat teweegbrengen. De VS waarschuwden al voor onrust en vroegen woensdag hun staatsburgers om het land te verlaten. Ons ministerie van Buitenlandse Zaken blijft voorlopig alle reizen naar Congo ontraden. Aan de Belgen ter plekke is gevraagd om thuis te blijven, maar van een evacuatie is voorlopig geen sprake. Er ligt wel een crisisplan klaar mocht de boel ontaarden.

Fayulu zelf reageerde in een eerste interview met Franse radio ontstemd op zijn verlies.

“Armoede en corruptie bestrijden”

Tshisekedi is de 55-jarige zoon van de voormalige premier en jarenlange oppositieleider Etienne Tshisekedi. Zijn vader stierf in 2017. De jonge Tshisekedi beloofde tijdens de campagne om de corruptie en armoede te bestrijden en de rust te herstellen in het instabiele land, dat nog steeds kampt met verschillende gewapende conflicten.

De nieuwe president moet al op 18 januari de eed afleggen, hoewel de verkiezingen in enkele regio’s niet konden doorgaan die geteisterd worden door onrust en een ebola-epidemie. Zo werden 1,25 miljoen van de 40 miljoen kiesgerechtigden uitgesloten. De verkiezingen zullen daar pas in maart plaatsvinden. 

Vreedzame machtwissel

Félix Thisekedi zou Joseph Kabila moeten opvolgen, die het land zeventien jaar land autoritair bestuurde. Als Kabila zijn nederlaag erkent, dan zou dat betekenen dat er voor het eerst in vijftig jaar een vreedzame machtswissel in Congo plaatsvindt.