Posterboy van radicaal rechts kan het N-VA lastig maken

Twee weken geleden zei hij nog dat zijn onafhankelijkheid hem te lief was, en hij zich niet aan debatfiches of partijprogramma’s wou houden. Een week geleden had hij op de Mars voor Democratie in Ninove “een hekel aan de partijpolitiek”. Gisteren zat hij in het federaal parlement te blinken naast Tom Van Grieken, voorzitter van Vlaams Belang, en kondigde hij zijn lijsttrekkerschap aan voor de Kamer in Vlaams-Brabant. “Ik blijf wel een partij-onafhankelijk activist”, zei hij. “Ik kies voor dit project omdat het breed en dynamisch is. Daar wil ik graag mijn schouders onder zetten.” Tegelijk kondigde Van Langenhove de komst van een nieuw mediakanaal aan “als tegengewicht voor de linkse media”.

Van Langenhove groeide in geen tijd uit tot de posterboy van Vlaams extreemrechts. Na de reportage van Pano, waarin bleek dat Schild & Vrienden in geheime chatrooms duizenden racistische en degoutante memes deelde, werd hij uitgespuwd door veel opiniemakers en politici, maar dat deed zijn ster in radicaal-rechtse middens alleen maar rijzen. De laatste weken kwamen Van Langenhove en Vlaams Belang elkaar steeds vaker tegen. Op de Mars tegen Marrakech bijvoorbeeld, of in de betoging voor Forza Ninove van Guy D’haeseleer.

Zowel Van Langenhove als Vlaams Belang kunnen van deze overstap profiteren. De partij was op zoek naar een nieuwe naam in Vlaams-Brabant na het overlijden van Joris Van Hauthem in 2015. “Van Langenhove is de nieuwe held en martelaar van Vlaams radicaal-rechts”, zegt de Leuvense politicoloog Bart Maddens. “Hij kan jongeren aantrekken die zijn provocaties kunnen smaken.” 

Bovendien kan de kopman van Schild & Vrienden, afkomstig uit Opwijk, in zijn provincie het duel aangaan met Theo Francken, als die tenminste niet de Europese of Vlaamse lijst trekt. Vlaams Belang scandeert al langer dat er een gigantisch verschil is tussen ‘de Theo-rie’ en de ‘Theo-praktijk’, en Van Langenhove herhaalde die debatfiche vandaag netjes op de persconferentie. “We moeten naar minder migratie. Dat vraagt de Vlaming”, vulde hij nog aan. “Er zijn te veel asielaanvragen.” 

De evenwichtsoefening van Francken, en bij uitbreiding van de hele N-VA, is nog wat lastiger geworden: hij gaat radicaal genoeg moeten blijven om de rechtse flank van N-VA te bekoren, zodat zij zich niet wenden tot Van Langenhove. Tegelijk mag hij niet te vuil worden voor zijn meer gematigde kiezers. “N-VA is haar rebels imago kwijt door de regeringsdeelname, maar heeft dat proberen herwinnen door de Marrakech-crisis”, zegt Maddens. “Dat pragmatisme van Michel I gaat ze echter niet zomaar kunnen uitwissen.”

Al te veel euforie

Recent onderzoek van Maddens toont een duidelijk verband tussen Vlaams Belang en N-VA. In 73 procent van de gemeentes ging Vlaams Belang erop vooruit en N-VA erop achteruit voor de provincieraadsverkiezingen. Slechts in 9 procent wonnen beide partijen. “N-VA wil de kloof met Vlaams Belang dichten”, meent Maddens. “Zonder deze winst van het VB was er geen Marrakech-crisis geweest. In het opbod tussen de twee partijen heeft Vlaams Belang met Van Langenhove een goede zet gedaan.”

Andere partijen kunnen de komst van de stichter van Schild & Vrienden gebruiken om Vlaams Belang te brandmerken als extremistische partij. Net die aanvallen kunnen de partij sterker maken. “Het wordt dan Vlaams Belang versus de rest, en in die positie verkeert de partij nu eenmaal graag”, zegt Maddens. “Voor N-VA is dat minder goed nieuws: zij kan zich niet meer profileren als de outsider.”

Toch moet Vlaams Belang zich hoeden voor al te veel euforie. Van Langenhove lijkt voor de partij een onbetwiste aanwinst, maar ze kan er ook een lastige klant aan hebben. Maddens: “Hij kan een nieuwe Filip Dewinter blijken, die de partij niet in de hand kan houden. Een ongeleid projectiel dat een mogelijke strategie van de partij om salonfähiger te worden kan doorkruisen.”