“13 schoten in 82 seconden”: jury hoort details van aanslag op Joods Museum op eerste procesdag

De eerste dag van het proces begon al meteen met vertraging. Een van de twaalf juryleden tekende vanochtend niet present. Ze liet weten dat ze geen opvang kon vinden voor haar kinderen, en dus niet kon zetelen. Het eerste reserve-jurylid maakt daarom vanaf vandaag deel uit van de effectieve jury. Die moet oordelen over het lot van Nemmouche en Nacer Bendrer, de twee beschuldigden van de aanslag op 24 mei 2014, waarbij vier mensen om het leven kwamen.

Het stel Israëlische toeristen Emanuel (54) en Miriam (53) Riva en de 66-jarige Française Dominique Chabrier, vrijwilligster in het museum, stierven ter plekke. De 25-jarige museummedewerker Alexandre Strens overleed op 6 juni. Er gingen exact 82 seconden voorbij en er werden 13 schoten afgevuurd.

Niemand zag de schutter het museum binnenstappen, maar verschillende mensen hoorden de schoten wel en zagen de man het gebouw verlaten. Het gaat om twee mensen die eerder het Joods Museum waren binnengestapt en een tiental mensen die zich buiten het museum bevonden. Die beschreven de schutter bijna unaniem als iemand die zich zeer kalm gedroeg. Ze namen daarbij de termen “professioneel”, “soldaat” en “militair” in de mond.

Eén van de getuigen riep de schutter nog na en probeerde hem te volgen, maar de schutter zette het op een lopen en de getuige raakte het spoor bijster. Volgens een andere getuige zou de schutter zich zelfs korte tijd opgehouden hebben op de binnenplaats van een school, waar een marktje plaatsvond.

Over één aspect spreken de getuigen elkaar tegen: zo zeggen sommigen dat de man een zonnebril droeg, terwijl anderen die helemaal niet hebben opgemerkt.

Pas na de middag kon de voorlezing van de akte van beschuldiging beginnen. Dat lijvige document telt 195 pagina’s, waardoor de voorlezing allicht twee dagen zal duren.Tegen het einde van de dag was nog maar iets meer dan een derde van de akte voorgelezen.

De voorlezing liep vertraging op door een procedurekwestie. De verdediging meent dat de burgerlijke partijstelling van de Association française des Victimes du Terrorisme (AfVT), de Franse vereniging van slachtoffers van terrorisme, onontvankelijk is. 

Meester Laquay meent dat de AfVT als maatschappelijk doel heeft om de slachtoffers van terrorisme te ondersteunen. “Zij toont niet aan dat zij hier een eigen, persoonlijk belang heeft. Haar belangen en maatschappelijk doel zijn algemeen van aard en zij kan dus naar Belgisch recht niet optreden als procespartij.”

Na beraad sprak het hof zich niet uit over de kwestie. De organisatie mag het proces daardoor blijven bijwonen als procespartij.

De jury heeft tijdens de voorlezing van de akte van beschuldiging gehoord hoe Nemmouche op weg naar Marseille door douaniers werd gevat en hoe hij daarna in zijn eerste verhoren in Frankrijk vragen weigerde te beantwoorden.

Zes dagen na de raid op het museum merkt een douanier tijdens een controle op een bus van Brussel naar Marseille een plastic zak en een zwarte tas op, waarvan geen van de reizigers zegt de eigenaar te zijn. De agent ontdekt snel dat er wapens in zitten. Uiteindelijk geeft Nemmouche toe dat de zakken van hem zijn, en hij blijkt ook nog een revolver bij te hebben. Hij wordt opgepakt.

In zijn eerste verhoor zegt Nemmouche dat hij de wapens gestolen heeft uit een geparkeerde auto, “een zwarte Skoda met Nederlandse nummerplaat”. Hij beweert dat hij de wapens te gelde wou maken in Marseille, ook al kent hij er niemand. Verder legt hij uit dat hij als toerist in Brussel was. Op de vraag of hij banden heeft met islamistische bewegingen, antwoordt Nemmouche ontkennend.

In de daarop volgende verhoren in Frankrijk hult Nemmouche zich meestal in stilzwijgen. Al praat hij tijdens een rit naar Parijs wel met de begeleidende agenten over onder meer het conflict in Bosnië, geschiedenis, kunst en de Franse film en muziek. Over de wapens zegt hij op een bepaald moment dat hij later pas uitleg zal geven. “Op dit ogenblik ben ik er niet toe in staat”, verklaart hij. Ook over een opeisingsfilmpje over de aanslag, gevonden op een geheugenstick die hij bij zich droeg, wil Nemmouche niets zeggen.

Uit de akte van beschuldiging blijkt tevens dat Nemmouche van 30 maart tot 29 mei in Brussel verbleef. Voordien was hij bij een bevriend koppel in de regio Kortrijk langsgegaan. Op 29 mei nam Nemmouche een bus naar Marseille. Het ticket voor die reis had hij een dag eerder gekocht, in het gezelschap van een man die nooit is kunnen geïdentificeerd worden.

Voor Nemmouche definitief uit Brussel vertrok, verkocht hij via Kapaza wel nog een GoPro-camera, een PlayStation-console en vier PlayStation-spelletjes. Een huiszoeking in de kamer waar hij verbleef, leverde weinig bruikbaars op. De speurders stelden wel vast dat de afstand tussen de Sint-Jozefstraat en het Joods Museum kon afgelegd worden in 15 tot 30 minuten, afhankelijk van het gevolgde parcours.

Onderzoek op het gsm-nummer dat Nemmouche in Brussel gebruikte, leidde naar de kopers van de GoPro-camera, de PlayStation-console en de vier spelletjes, naar Mounir Attalah, de Fransman die een tijdlang als verdachte werd beschouwd maar buiten vervolging werd gesteld, en naar medebeschuldigde Nacer Bendrer.

Nemmouche en Bendrer volgden de voorlezing vrij onbewogen, al zocht Nemmouche op het einde van de dag wel herhaaldelijk contact met zijn advocaten. De verdediging van Nemmouche bereidt ook een akte van verdediging voor maar die wordt pas dinsdag voorgelezen.

De nabestaanden van de slachtoffers van de aanslag hopen tijdens dit proces eindelijk antwoorden te krijgen. “Medhi Nemmouche heeft vier jaar niets gezegd. Nu moet hij zich verantwoorden”, zegt Christian Dalne, advocaat van de moeder van slachtoffer Alexandre Strens.

Volgens de advocaat is het voor de moeder van Alexandre nog altijd “extreem moeilijk” om het gezicht van Nemmouche te zien. Haar zoon werkte voor het museum, toen hij bijna vijf jaar geleden werd doodgeschoten tijdens de aanslag. De advocaat van het Joods Museum, Adrien Masset, verwacht dat in de akte van beschuldiging en tijdens de passage van getuigen, experts en speurders duidelijk zal worden dat Nemmouche “effectief de dader is van deze verschrikkelijke tragedie”. 

De advocaat erkent dat Nemmouche het recht heeft om zich te verdedigen, “maar we zouden willen dat hij dat op een correcte manier doet en niet met complottheorieën”.

Guillaume Lys, advocaat van Franse terreurslachtoffers, noemde de start van het proces “een belangrijk moment voor een democratie”. Het gaat immers om het eerste proces over een aanslag van Islamitische Staat in Europa. “Dit is bijzonder belangrijk voor Franse en Belgische slachtoffers”, zei hij. 

Het Brusselse assisenhof trekt vijf weken uit om de twee beschuldigden en alle getuigen te verhoren in het proces. De laatste getuigenverhoren zouden op 12 februari plaatsvinden, waarna de pleidooien en het beraad van de jury kunnen starten. Als alles vlot verloopt, zou het proces moeten afgelopen zijn voor het begin van de krokusvakantie, op vrijdag 1 maart.