"Dit lijkt op een deal tussen Kabila en Tshisekedi": 5 vragen over de Congolese verkiezingsuitslag

Ja en neen. "Het is absoluut onzeker of deze verkiezingsuitslag echt weergeeft hoe de Congolezen gestemd hebben, want er zijn andere gegevens die er op wijzen dat Tshisekedi deze verkiezingen helemaal niet gewonnen heeft", legt Peter Verlinden uit.

"Maar anderzijds is het scenario dat hij president zou worden eigenlijk niet zo'n grote verrassing, die geruchten gingen de afgelopen weken al rond. Het zou dan gaan om een politieke deal met de huidige machthebbers, met het regime-Kabila, dat het op een akkoord zou hebben gegooid met Tshisekedi." Met Tshisekedi zou dat makkelijker geweest zijn, dan met Martin Fayulu, die meer als een echte opposant van het regime wordt beschouwd.

De uitslag is nog niet definitief, want ten eerste moet het Hooggerechtshof zich nog definitief uitspreken over deze uitslag. Daarnaast is het ook mogelijk dat er een klacht wordt ingediend bij datzelfde Hooggerechtshof. "Het lijkt er op dat die andere oppositiekandidaat Martin Fayulu dat zo goed als zeker zal doen", zegt Verlinden. "Hij heeft dus verloren, maar claimt dat hij gewonnen heeft." Ook mensen van het regime-Kabila zelf zouden nog een klacht kunnen indienen.

"Ik heb daar mijn twijfels over. Tshisekedi aan de macht brengen, betekent daarom niet dat de huidige machthebbers alles zouden verliezen", stelt Verlinden. De huidige machthebbers verliezen niet per se de economische macht (de controle over de gronstoffen bijvoorbeeld) of de macht over het leger, de politie en de instellingen. "Het lijkt er dus op dat dit niet echt een breuk met het  verleden zal zijn, maar eerder een overgang naar misschien een heel klein beetje meer inspraak van de gewone mensen."

En wat met de stabiliteit in het land? Mogen we ons aan nieuw geweld verwachten? "Er is nu al sprake van enkele incidenten, maar ik twijfel eraan of er echt zwaar geweld zal komen, omdat president Kabila de voorbije weken zijn ordetroepen overal gepositioneerd heeft, zodanig dat de minste reactie in de kiem gesmoord kan worden."

Huidig president Joseph Kabila verdwijnt zeker niet van het politieke toneel. "Kabila wordt van rechtswege senator en zal dus zeker een politieke rol kunnen blijven spelen." Kabila zou ook in het presidentieel paleis blijven wonen, "want hij claimt dat dat zijn eigendom is".

"Met andere woorden, hij verdwijnt dus niet van het toneel. En de afgelopen weken heeft hij zelfs laten doorschemeren dat hij weleens opnieuw kandidaat zou kunnen zijn bij volgende verkiezingen. Maar dan hangt het er wel van af in welke mate hij er in zal slagen om zijn eigen netwerk aan de macht te houden in de ordediensten, maar ook in de economie, waar hij zich nu al enorm aan verrijkt heeft."

"Vader Tshisekedi - de legendarische opposant Etienne Tshisekedi, die twee jaar geleden overleden is in Brussel - was in elk geval niet de lieveling van het Westen", weet Verlinden. Zoon Félix Tshisekedi is veel minder bekend en moet het nog allemaal bewijzen. Het zal er nu van afhangen of hij een imago van betrouwbare bestuurder kan opbouwen. Hij is in elk geval al moeilijk begonnen, want er is sprake van gesjoemel met zijn diploma en valsheid in geschrifte.

Félix Tshisekedi is in het Westen ook veel minder bekend dan die andere oppositiekandidaat Martin Fayulu, die bijvoorbeeld een belangrijke manager was bij ExxonMobil. Peter Verlinden: "Ik heb de indruk dat het Westen in hem meer vertrouwen zou hebben, maar de toekomst zal het moeten uitwijzen."

Morgen is er alvast een speciale Veiligheidsraad van de Verenigde Naties over Congo. Daarin zullen de waarnemers die niet verbonden zijn aan het regime gehoord worden. Onder meer de waarnemers van de Bisschoppenconferentie hadden laten uitschijnen dat Fayulu de verkiezingen heeft gewonnen. Frankrijk heeft alvast opgeroepen dat er dringend klaarheid moet komen over de resultaten.