Fakkeltheater na incident met toeschouwer met verstandelijke beperking: "Wij discrimineren niet"
Tijdens de muziekvoorstelling "Ode an die Freunde" in het Fakkeltheater in Antwerpen maakte een toeschouwer met een verstandelijke beperking duidelijk hoorbare geluiden om aan te geven dat hij genoot. Maar dat geluid werd ook als storend ervaren. Tijdens de pauze werd hem gevraagd de zaal te verlaten. Zijn broer reageerde met een opiniestuk in de krant De Standaard. Het Fakkeltheater geeft nu op Facebook duiding bij zijn beslissing.
Zaterdagavond woonde Jan Dillen (25) de muziekvoorstelling "Ode an die Freunde" bij in het Fakkeltheater in Antwerpen. Hij heeft een meervoudige verstandelijke beperking. Hij geniet erg van muziek en maakt dat ook duidelijk door het maken van enthousiaste geluiden als "Tikketie!".
Volgens Herman van Hove, de producent van de voorstelling gebeurde dat ook op momenten dat de pianist een uiterst moeilijk stuk van Chopin speelde, of wanneer de zangeres op intieme wijze "Funny Valentine" bracht. En klonken de geluiden - soms op stille passages - oorverdovend.
De theaterverantwoordelijke en de producent verzochten Jan en zijn begeleider in de pauze om het tweede deel niet langer bij te wonen. Jans broer Thijs is daar boos en teleurgesteld over en schreef een opiniestuk in de krant De Standaard. Met de dringende vraag aan cultuurhuizen om zich bewuster te zijn van hun handelen om uitsluiting en discriminatie te voorkomen.
Thijs Dillen: "Helaas wordt Jan in de praktijk systematisch gedehumaniseerd. Zijn beleving, die afwijkt van de norm, wordt niet erkend, weggezet als quantité négligeable. Zonder de minste gêne wordt hij de deur gewezen. Het is discriminatie van de ergste soort."
Hij stelt daarmee een prangende vraag aan de orde: hoe moet je de afweging maken tussen het recht van toeschouwers om ongestoord te genieten en het recht van mensen met een beperking om voluit deel te nemen aan culturele voorstellingen?
Sam Verhoeven, algemeen directeur van het Fakkeltheater, gaat nu in een post op Facebook in op het incident en geeft toelichting bij het verzoek om de zaal te verlaten.
Sam Verhoeven betwist dat het hier om discriminatie gaat: "Niemand is buitengezet omdat hij een persoon is met een beperking, er is enkel gereageerd op gedrag."
Hij wijst erop dat behalve de beleving van een man met een beperking ook andere elementen meespelen: "Zulke andere elementen van afweging zijn de voorstelling zelf, de artiesten die optreden, het publiek, het theater, en de verantwoordelijken voor dat theater - die 150 contracten hebben met personen die rustig willen komen genieten."
En hij besluit: "Wij discrimineren niet, maar theatervoorstellingen hebben beperkingen ten opzichte van het gedrag van alle mensen in de zaal, zowel deze met als deze zonder beperkingen. Wanneer beperkingen die personen hebben meebrengen dat zij niet anders kunnen dan een voorstelling ernstig storen, kan een theater daar niet altijd aan tegemoet komen. Dat is het enige wat gebeurd is."
Daartegenover staat de mening van Jans broer Thijs Dillen, in zijn opiniestuk in De Standaard: "Ik blijf in al mijn woede achter met de vraag: waarom. Waarom is er in de kunst, wat sommigen beschouwen als de "allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie" geen plaats voor de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste beleving? Waarom is vrijheid zo belangrijk in de kunsten, maar zijn de beleving en de waarneming van kunst zo’n genormeerd gegeven? Waarom dagen kunstenaars de norm uit en wordt mijn broer, die in de uiting van de appreciatie voor het werk van kunstenaars de norm overtreedt, verbannen van participatie?"
Er bestaan al verschillende - kleinschalige - initiatieven die aan die vraag proberen tegemoet te komen, zoals in het Concertgebouw van Brugge en in NTGent. Dat kan gaan van een voorafgaande muzikale introductie tot het vooraf bijwonen van een repetitie. Cultuurcentrum De Werft uit Geel nodigt dan weer vrijwilligers uit, die als buddy personen met een beperking ophalen om samen naar een voorstelling te gaan.