Het onderzoek naar Kucam startte op basis van geruchten in de grote Assyrische christelijke gemeenschap in de Dijlestad. Daar deed al langer het verhaal de ronde dat Melikan Kucam (44), gemeenteraadslid voor N-VA, bestuurslid van de lokale partijafdeling en voorzitter van het Vlaams-Assyrisch huis, zich zou hebben verrijkt op de kap van mensen uit zijn gemeenschap. Sinds 2015 hielp de Belgische overheid namelijk verschillende honderden leden van de christelijke minderheden uit conflictgebieden in Syrië met een humanitair visum naar ons land. In april 2018 postte toenmalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) op Facebook dat de teller op ‘903 geredde Syrische christenen’ stond.

Melikan Kucam geniet binnen die Assyrisch christelijke gemeenschap heel wat aanzien en zou daar misbruik van gemaakt hebben. “Een aanvraag heeft een administratieve kost van 350 euro, maar op basis van het huidige onderzoek is aan het licht gekomen dat er forse bedragen van 2.000 tot 10.000 euro worden betaald aan de verdachte om mensen die zich in conflictgebieden bevinden in Syrië, Irak en de buurlanden via een humanitair visum naar België te laten reizen”, aldus het parket in Antwerpen. Op dit ogenblik is de precieze omvang van de feiten niet duidelijk.

Voormalige staatssecretaris niet betrokken

Speurders van de federale gerechtelijke politie hebben Kucam in de loop van de namiddag opgepakt, het parket kwalificeerde de feiten voorlopig als mensensmokkel, criminele organisatie, passieve omkoping en afpersing. Kucam wordt vermoedelijk donderdag voorgeleid bij de onderzoeksrechter in Antwerpen. “Er is slechts een verdachte in het dossier en er zijn geen aanwijzingen dat de voormalige staatssecretaris of iemand van zijn kabinet betrokken is”, luidt het bij het parket. In een promotiefilmpje voor Kucam had Francken zijn steun uitgesproken en laten vallen dat ze steeds goed samengewerkt hadden.

Behalve zijn politieke en gemeenschapswerk in Mechelen is Kucam professioneel actief bij het OCMW in de Brusselse gemeente Ganshoren. Als kandidaat op de lijst van N-VA werd hij bij de gemeenteraadsverkiezingen in oktober vorig jaar verkozen met 970 voorkeurstemmen. Hoe het verder moet met de rol van Kucam in de Mechelse politiek is nog niet duidelijk. Lokaal fractieleider van N-VA, Marc Hendrickx, wil niet reageren en verwijst naar de nationale leiding. “Wij zijn geschokt door het nieuws over de heer Kucam. Wij wachten de resultaten van het onderzoek af en zullen op basis daarvan de gepaste stappen nemen”, luidt het daar.

“Gerecht zijn werk laten doen”

“Verschillende mensen van de Chaldeeuwse en Assyrische gemeenschap hebben mij de voorbije maanden over deze vermeende feiten verteld. Ik heb hen telkens doorverwezen naar de politie en ik heb persoonlijk aan onze politieleiding ook gemeld dat ik zulke signalen opving”, reageert de Mechelse burgemeester Bart Somers (Vld-Groen-m+). Toch zegt hij niet op de feiten vooruit te willen lopen. “We leven in een rechtsstaat met een scheiding der machten. We moeten het gerecht zijn werk laten doen en het is niet aan de politiek om hier uitspraken over te doen vooraleer het onderzoek is afgerond. Iedereen is onschuldig tot het tegendeel bewezen is”, zegt Somers nog.

Francken: “Voel me misbruikt”

Ook Theo Francken zelf reageert onthutst aan VRT NWS. “Als dit waar blijkt te zijn, is dat ongelofelijk. Ik ben gechoqueerd en ontdaan”, aldus de voormalige staatssecretaris. “Je doet een humanitaire operatie van vele honderden mensen die door IS met de dood worden bedreigd. Dat doe je met een goed doel, natuurlijk.” Francken benadrukt dat deze inzet voor christen uit Syrië gebeurde in volledige consensus met de regeringspartners.

Francken zegt zich “misbruikt” te voelen door een eigen partijgenoot, omdat hij vertrouwde op zijn deskundigheid als gerespecteerd lid van de Assyrische gemeenschap in Mechelen. “Voor humanitaire visa worden lijsten aangeleverd door zogenaamde ‘gatekeepers’ uit de gemeenschap. Melikan was zo iemand. Hij was een vaderfiguur in de gemeenschap, een gemeenteraadslid eerst voor CD&V en dan voor N-VA. Hij had een blanco strafblad en er was geen enkel bewijs of vermoeden dat hij niet fideel of bonafide was”, zegt Francken. “Werken met vertrouwenspersonen is altijd arbitrair. Net daarom werd iedereen op die lijsten ook nog gescreend op verschillende vlakken. Die mensen zouden ook zonder aan iemand te betalen een humanitair visum gekregen hebben.”

Volgens de VRT had Francken zelf reeds geruchten opgevangen. Hij zou de getuigen gevraagd hebben naar de politie te stappen met hun verhaal.

N-VA zet Kucam uit partij

De N-VA laat er alvast geen gras overgroeien en zette Kucam dinsdag nog aan de deur. Het dagelijks bestuur van de N-VA heeft besloten Kucam bij hoogdringendheid te schorsen in zijn functies.

“Gezien de aard van de zware aantijgingen tegen Melikan Kucam heeft het dagelijks bestuur van de N-VA - mede op vraag van de afdeling Mechelen - besloten om hem bij hoogdringendheid te schorsen in zijn functies. Het misbruik maken van mensen in nood is verwerpelijk en walgelijk, daar zijn geen andere woorden voor. Intussen wachten we de afloop van het onderzoek af. Als partij blijven wij achter de broodnodige en legitieme reddingsoperatie van de Syrische christenen staan, die in het leven bedreigd werden door de terroristen van IS”, luidt het in een mededeling.