Offpiste bij lawinegevaar? Wintersporters vallen ten prooi aan de ‘poederstress’
Terwijl veel skigebieden kreunen onder het lawinegevaar, blijven wintersporters buiten de lijnen van de piste kleuren. De onstilbare honger naar die ene maagdelijke bergflank heeft zelfs een naam: poederstress. “Er zijn twee zaken die je nooit beu kunt raken: seks en freeriden.”
‘Heeft iemand eigenlijk een idee waarom je vandaag als skiër zo nodig buiten de piste wilt gaan, wetende dat lawinerisico uitzonderlijk hoog is, en sneeuw op de piste naar alle waarschijnlijkheid subliem is?’, vroeg professor mensenrechten Koen Lemmens (KU Leuven) zich op Twitter af, nadat drie Duitsers dit weekend om het leven kwamen na een lawine in het Oostenrijkse skigebied Lech am Arlberg. Een vierde persoon is vermist. Het viertal begaf zich offpiste, ook wel freeriden genoemd, en werd daar bedolven door de sneeuwmassa.
Op dat moment heerste in het skigebied lawineniveau 3, wat op een schaal van 1 tot en met 5 als een ‘aanzienlijk risico’ wordt gedefinieerd. Niet toevallig is 3 het niveau waarbij – volgens cijfers van het Zwitserse kenniscentrum FSB – liefst 54 procent van de lawinedoden vallen: ‘aanzienlijk’ is niet genoeg om af te schrikken, wel genoeg om regelmatig lawines af te doen gaan.
‘Het geeft een immens gevoel van vrijheid. Op de piste word je toch in een zeker keurslijf gedwongen. Buiten de piste heb je zelf elke beslissing in handen’
Toch schrikken de hoogste lawineniveaus veel skiërs en snowboarders niet af om buiten de piste te gaan. “Het is momenteel erg link, maar ik zie toch weer een grote groep freeriders die op pad zijn”, vertelt de Belg Thibaut Lampe (24) vanop een skilift nabij het Zwitserse Verbier. Dat het lawineniveau er op 4 staat, is ondergeschikt aan de jacht op de ‘first track’, het eerste spoor kunnen trekken op een bergflank.
“Poederstress”, noemt Lampe het kriebelende gevoel waaraan hij ook vandaag weer ten prooi is gevallen. “Het geeft een immens gevoel van vrijheid. Op de piste, die vaak overhoop is geskied, word je toch in een zeker keurslijf gedwongen. Buiten de piste heb je zelf elke beslissing in handen.”
‘Het gespecialiseerde materiaal heeft freeriden een stuk toegankelijker gemaakt’
Alleen al aan het toegenomen aanbod van ‘lawinecursussen’ kan je afleiden dat offpiste gaan de laatste jaren een pak populairder is geworden. “Vooral het gespecialiseerde materiaal heeft freeriden een stuk toegankelijker gemaakt”, klinkt het bij Sneeuwsport Vlaanderen. Afhankelijk van skigebied en cijferbron wordt er gewag gemaakt van twee tot vier keer meer wintersporters die offpiste gaan dan twintig jaar geleden. Volgens onderzoeksbureau Multiscope, dat in 2016 zo’n 3.000 Nederlanders bevroeg, zoekt een kwart van de wintersporters de poedersneeuw op.
Ook de ervaren Nederlandse freerider Rogier van Rijn (38), hoofdredacteur van Wintersport.nl, kent de ‘poederstress’. “Toch hoeft het niet per se gevaarlijk te zijn”, zegt Van Rijn, die niet houdt van het onbezonnen beeld dat vaak wordt opgehangen. “Hoewel meer mensen offpiste gaan, is het aantal lawinedoden ongeveer hetzelfde gebleven.” Al decennia lang zijn er in de Alpen jaarlijks tussen de 90 en de 110 doden toe te schrijven aan lawines.
Volgens Van Rijn zijn er veel manieren zijn om het risico te beperken: niet alleen verbeterde lawinebulletins en veiligheidsgadgets, zoals lawinepiepers en airbags, maar ook ‘reductiemethoden’. “Die laten toe om aan de hand van bijvoorbeeld sneeuwval, wind en temperatuur voor een bepaalde flank een risico-inschatting te maken.” Al blijft er altijd een ‘acceptabel risico’ over. Ook geactiveerde airbags konden de dood van de drie Duitse skiërs namelijk niet voorkomen. “Iedereen moet voor zichzelf dat acceptabele risico bepalen.”
Uurtje in de auto
Enkele jaren terug bracht het Amerikaanse Utah Avalanche Center de risicocijfers in kaart rond freeriden. Zo zou offpiste gaan in Oostenrijk, mits de juiste voorbereiding en kennis, niet gevaarlijker zijn dan dagelijks een uurtje in de auto. “Toch zie ik de laatste jaren veel mensen de piste afgaan die duidelijk nergens van afweten”, zegt Van Rijn, die het hele jaar door in de Franse Alpen woont. Dan ligt het risico op een fataal ongeval eerder in lijn met 8 uurtjes op een motorfiets.
‘Soms is er al een andere skiër gepasseerd op de bergflank die je voor ogen had. Dan is de verleiding groot: misschien leg ik mijn spoortje even verderop’
Al is die vergelijking dubbel, weet Van Rijn. “Het zijn net de ervaren freeriders en toerskiërs die tegenwoordig schrikbarend hoog staan in de lawinestatistieken.” Ook bij hem neemt de gulzigheid weleens de bovenhand van de ratio. “Soms is er al een andere skiër gepasseerd op de bergflank die je voor ogen had en lonk je even verderop naar een meer risicovolle helling. Dan is de verleiding groot: misschien leg ik mijn spoortje daar wel even.”
Volgens Thibaut Lampe moet je altijd het acceptabele risico afwegen tegen het verkregen genot: “Een professionele skiër beschreef het ooit perfect: seks en freeriden zijn de twee zaken die je nooit beu kan raken.”
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
