Kunnen mensen die betaalden voor een humanitair visum worden teruggestuurd?

Honderdduizenden mensen op de vlucht kwamen de afgelopen jaren de Europese Unie binnen. Ze deden dat via lange trajecten te voet of verstopt in vrachtwagens en op overvolle bootjes. Zo'n reis is gevaarlijk, maar ook irregulier. De vluchtelingen en migranten steken illegaal de grens over.

Maar eenmaal die grens over, hebben ze het recht om asiel aan te vragen. België is dan verplicht om te onderzoeken of de asielzoeker nood heeft aan bescherming. Met een humanitair visum voor België wordt reizen met een vliegtuig mogelijk. Veilig én legaal. Daarom zijn ze gegeerd.  

Zo'n humanitair visum is beperkt geldig. Er bestaan visa met korte termijn en met lange termijn, variërend van 3 maanden tot een langere vastliggende periode. In de praktijk wordt het humanitair visum nu ook gebruikt om mensen uit oorlogsgebied of vluchtelingenkampen de kans te geven hier asiel aan te vragen. Daarvoor zijn ze eigenlijk niet bedoeld. In de visumcode van de Europese Unie staat expliciet dat er geen twijfel mag zijn dat de persoon terug zal keren naar het land van oorsprong. 

Maar eenmaal gearriveerd op Belgisch grondgebied, heeft iedereen het recht om een asielverzoek in te dienen, al betekent dat niet dat ze ook asiel krijgen. Ook wie het land binnenkomt met een humanitair visum dus.

Je kan een onderscheid maken tussen twee types mensen die hierheen komen met een humanitair visum om asiel aan te vragen.

Hervestigden
De VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR selecteert een op voorhand afgesproken aantal mensen in vluchtelingenkampen. In 2018 was de afspraak om zo 1.150 vluchtelingen tot ons land toe te laten. Het verhaal van die mensen wordt daar ter plaatse al onderzocht. Ook onze asieldiensten hebben dan al een gesprek met ieder van hen gehad. Zij krijgen een humanitair visum en dienen een officieel asielverzoek in bij aankomst in ons land. Ze komen dan in een versnelde procedure terecht.

Reddingsoperaties
Hoe het zit met diegenen die via een reddingsoperatie een humanitair visum kregen, is niet geweten. Voormalig staatssecretaris Francken zei daar eerder over dat zij allemaal door verschillende veiligheidsdiensten gescreend zijn. Vermits het om christelijke Syriërs gaat is de kans sowieso zeer groot dat ze recht hebben op bescherming. Ook zij komen binnen met een humanitair visum en vragen bij aankomst asiel aan.

Terugsturen naar het land van oorsprong kan vanaf dan enkel als de asielaanvraag afgewezen wordt, na onderzoek door het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen. Gewoon hoogleraar publiek recht aan de UA Dirk Vanheule: "zolang er geen sprake is van identiteitsfraude verandert er niks voor hun asielaanvraag of eventuele goedkeuring."