Leerkrachten kreunen onder de groeiende werkdruk. Bijna veertig procent van de ziektedagen in het onderwijs is het gevolg van stress, depressie of burn-out. Om wat van die stoom af te laten, breekt het katholiek onderwijs een lans voor onderwijsassistenten. Dat voorstel staat in het ­memorandum voor de nieuwe Vlaamse regering dat morgen op een groot ledencongres ter goedkeuring wordt voor­gelegd.

De assistenten zouden ­bijvoorbeeld administratieve taken kunnen overnemen, meegaan op schooluitstap, toezicht houden op de speelplaats, taken verbeteren of leerlingen die extra aandacht nodig hebben even apart ­nemen.

“Het idee van één leraar voor één klas is eigenlijk voorbij­gestreefd”, zegt Lieven Boeve, topman van het katholiek ­onderwijs. “We moeten ­nadenken over lerarenteams en de verschillende rollen die de leden van dat team kunnen opnemen. Zo kunnen we ook veel beter onderwijs op maat geven.”

Nieuwe opleiding

Wie nu in het basisonderwijs wil starten, heeft standaard een bachelordiploma in het kleuter- of lager onderwijs nodig. “We missen twee belangrijke schakels: universitairen en jongeren uit het hoger beroepsonderwijs”, zegt Boeve. “We hebben eerder al gepleit voor masters in de basisschool en dat blijft een legitieme wens. We weten dat de bachelors lager onderwijs soms worstelen met Frans en wiskunde. De masters kunnen daar ondersteunen. Nu vragen we de Vlaamse overheid en de vakbonden om ook de piste van onderwijsassistent te onderzoeken.”

De opleiding tot onderwijsassistent zou twee jaar duren en zich bevinden op het niveau van het hoger beroepsonderwijs of graduaat, en is dus vooral bedoeld voor jongeren uit het bso. “Er zijn veel jongeren uit het beroeps die bijzonder gemotiveerd zijn om in het onderwijs te staan”, zegt Boeve. “Zij kunnen nu enkel proberen om een bachelordiploma te halen. Dat lukt vaak niet omdat ze algemene vorming missen. Een graduaat is dan een mooi alternatief.”

Elk schoolteam zou zo kunnen bestaan uit een meerderheid bachelors, enkele masters en verschillende assistenten. In eerste instantie zouden die laatsten worden ingezet in het basisonderwijs, later kan het systeem worden uit­gebreid naar het secundair onderwijs.

Lerarentekort

Volgens Boeve zijn de onderwijsassistenten geen antwoord op het lerarentekort. “We willen geen leerkrachten vervangen door assistenten”, zegt hij. “Maar in noodsituaties is het beter om iemand te hebben die tenminste een beetje pedagogisch ­gevormd is dan helemaal niemand.”

Toch bestaat het risico dat we zo de deur openen voor laagopgeleide leerkrachten. In Nederland bestaan ook onderwijsassistenten die in prin­cipe niet autonoom voor de klas mogen staan, maar in de praktijk gebeurt het wel. Bovendien zijn die assistenten goedkoper: het onderwijs betaalt immers volgens diploma.

“De onderwijsassistent zal altijd onder de verantwoordelijkheid van een leerkracht vallen”, verzekert Boeve. “Het is niet de bedoeling dat die autonoom lesgeeft. Om de werkdruk te verlichten, moeten ze ook bovenop het nodige aantal leerkrachten komen.” Vraag is nu of de vakbonden en de volgende Vlaamse regering mee in dat verhaal willen stappen.

Administratieve taken uitvoeren, zoals de lijst opmaken van wie ’s middags warm blijft eten

Lesmateriaal klaarzetten en het lokaal opruimen

Leerlingen begeleiden die moeite hebben met specifieke taken

Leerlingen apart nemen bij problematisch gedrag

Bij groepswerk in de klas: een groepje begeleiden terwijlde leraar een ander groepje instructies geeft

Taken verbeteren met een verbetersleutel van de leraar

Huiswerkbegeleiding

Toezicht houden op de speelplaats

Schooluitstap begeleiden