Neen, Facebook luistert u niet af (want ze weten al alles over u)
Denkt u ook dat Facebook gesprekken afluistert om u daarna te bestoken met een persoonlijke advertentie? U bent niet alleen. Maar uit een experiment van het Canvas-programma "Facebook en ik" blijkt dat niet te kloppen. Facebook weet genoeg over u, ook zonder toegang tot uw microfoon.
Bijna iedereen heeft het al eens meegemaakt. U praat - in het echte leven, niet online - over een bepaald merk of product en enkele minuten later krijgt u een advertentie te zien op Facebook van datzelfde merk. Voor veel mensen het ultieme bewijs dat Facebook gesprekken afluistert via uw smartphone. Maar klopt dat ook?
(lees voort onder de video)
Mark Zuckerberg ontkent dat Facebook gesprekken afluistert:
“Gesprekken afluisteren om die informatie te gebruiken om advertenties te tonen? Dat doen we niet, dat is een complottheorie”, zei Mark Zuckerberg vorig jaar tijdens de hoorzittingen in de Amerikaanse Senaat. Maar de afgelopen maanden bleek ook dat wat de CEO van Facebook zegt niet altijd overeenstemt met de realiteit. Tijd dus voor een experiment.
De fictieve familie Peeters
Het opzet is simpel: een fictief gezin, de familie Peeters zal een maand lang met elkaar communiceren en actief zijn op Facebook, Messenger, Instagram en WhatsApp. In een oude, geluiddichte radiostudio liggen zes smartphones, eentje voor elk gezinslid.
(lees voort onder de video)
Bekijk hier hoe het experiment precies in z'n werk gaat:
Via een computerstem wordt er dagelijks een woordenlijst afgespeeld met verschillende onderwerpen en merken, afgewisseld door de redactie van ‘Facebook en Ik’ die in groep praat over dezelfde woorden. Het experiment, dat wordt uitgevoerd in samenwerking met het auditkantoor Xperity, duurt uiteindelijk 26 dagen.
Facebook luistert niet af
In die periode duikt slechts één keer een advertentie op van een merknaam uit de vaste woordenlijst. Volgens de onderzoekers is het een “alleenstaande gebeurtenis die niet-significant is”, bovendien is er ook een andere link tussen het fictieve profiel van Nelson Peeters en de advertentie. Want één van de Facebook-vrienden van Nelson vindt de pagina van de adverteerder leuk.
De onderzoekers concluderen daarom dat er geen verband is tussen Facebook-advertenties en gesprekken die zijn gevoerd in de buurt van een smartphone. Ook de chatgesprekken die zijn gevoerd op WhatsApp lijken geen invloed te hebben.
Goed nieuws of net niet?
Goed nieuws dus voor de privacy van de gebruikers. Of toch niet? Want als Facebook ons niet afluistert, hoe komt het dan dat we advertenties zien van producten waar we over praten? Die verklaring is simpel: omdat Facebook ons gewoon door en door kent. Volg even mee.
Om te beginnen, geven we al enorm veel informatie over onszelf prijs door actief te zijn op Facebook. Het begint al bij het aanmaken van een account. Hoe oud u bent, waar u woont, wie uw vrienden zijn, uw e-mailadres en welke pagina’s u leuk vindt. Dat alleen al is voldoende om een ruw profiel van iemand te maken.
(lees voort onder de video)
Bekijk hier wat Facebook allemaal over u weet, zonder u daarvoor te moeten afluisteren:
En dan moet de echte dataverzameling nog beginnen. Onderweg even Facebook gebruiken op uw smartphone? De applicatie weet dan ook meteen waar u bent. Op vakantie, op een festival. En wat als u de locatievoorzieningen uitschakelt? Geen probleem, dan traceert Facebook de locatie wel via het WiFi-netwerk waarop iemand actief is. Als daar toevallig ook andere Facebook-gebruikers in de buurt zijn, dan is de kans groot dat die mensen met elkaar contact hebben. Zeker als het Facebook-vrienden zijn.
Ook offline gevolgd
Dat gebeurt allemaal op Facebook zelf, maar ook uw surfgedrag is niet geheim. Want het Amerikaanse bedrijf kijkt altijd mee over uw schouder. Hoe? Heel simpel, via de miljoenen deel- en ‘vind-ik-leuk’-knoppen die op het internet staan. Geen knop te zien? Dan staat er misschien wel ergens een onzichtbare Facebook Pixel, ook daarmee worden de gebruikers gevolgd tijdens het surfen.
En alsof dat allemaal nog niet genoeg is, kan Facebook ook weten wat u in ‘de echte wereld doet’. Want als u een telefoonnummer of e-mailadres invult om een klantenkaart aan te vragen of lid te worden van een vereniging, dan kan ook die informatie gebruikt worden. De eigenaar van de winkel waar u een klantenkaart heeft, kan die gegevens uploaden naar Facebook en vragen om specifiek die mensen te bestoken met advertenties.
Foutje in onze hersenen
De Amerikaanse technologiereus hoeft ons dus niet af te luisteren om te kunnen inschatten welke advertenties op ons lijf geschreven zijn. En toch, waarom staat het internet dan vol verhalen van mensen die uit het niets reclame krijgen voor een product waar ze tot enkele minuten daarvoor nog nooit van gehoord hadden?
Wel, ook daar is een verklaring voor. Het is gewoon een foutje in onze hersenen, vergelijk het met iemand die nieuwe schoenen koopt en daarna plots overal hetzelfde merk ziet opduiken. Ook wel het Baader-Meinhof-effect over de ‘frequency illusion’ genoemd. We krijgen dagelijks zoveel impulsen over ons heen, dat we het grootste deel wegfilteren. Maar als we plots iets nieuw leren kennen, valt het daarna des te harder op.
Bekijk hieronder het gesprek met Tim Verheyden in "De afspraak":
200 euro voor je data?
Tegen Facebook loopt ook nog altijd een groepsvordering, een zogenoemde class-action, van consumentenorganisatie Test-Aankoop. Al 40.392 mensen hebben zich bij die vordering aangesloten. Volgens Test-Aankoop is het economisch model van Facebook volledig gebaseerd op het delen en gebruiken van gegevens, zonder dat de gebruiker correct wordt ingelicht of hiervoor zijn expliciete toestemming heeft gegeven. Daarom eist Test-Aankoop 200 euro schadevergoeding per gebruiker die zich aansluit bij de groepsvordering.
Meer weten over de impact van Facebook op onze privacy? Bekijk dan zeker de eerste aflevering van "Facebook en ik" op VRT NU.