Duitse bondskanselier Merkel en Franse president Macron ondertekenen Duits-Frans vriendschapsverdrag 2.0
In 1963 sloten de toenmalige leiders Charles de Gaulle en Konrad Adenauer een verdrag dat definitief een einde maakte aan de Tweede Wereldoorlog. De Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Angela Merkel hebben het vandaag opnieuw gedaan, maar in een heel andere context. Het nieuwe vriendschapsverdrag tussen Duitsland en Frankrijk wil een "bijdrage" zijn tot de oprichting van een Europees leger, dat heeft Merkel gezegd tijdens de ondertekening.
Merkel sprak met Macron over de ontwikkeling van een "gemeenschappelijke militaire cultuur en wapenindustrie". De kanselier en de Franse president werden bij hun aankomst aan het stadhuis van Aken uitgejouwd door zo'n 120 gele hesjes.
Volgens Merkel is een nieuw vriendschapsverdrag noodzakelijk in het licht van het "groeiende populisme en nationalisme" in Europa. Het document moet antwoorden geven op de uitdagingen van vandaag, aldus de kanselier. Europa is niet te vergelijken met het Europa van 56 jaar geleden, luidde het. Merkel wees erop dat met Groot-Brittannië voor het eerst een land de EU verlaat en dat het multilateralisme wereldwijd meer en meer in vraag gesteld wordt. Daarom is er een antwoord van de EU nodig en een heroriëntatie van de Duits-Franse samenwerking.
Aken als symbool voor Europa
Macron en Merkel hebben het nieuwe verdrag ondertekend in Aken. En dat is geen toeval, Aken staat symbool voor Europa. Het is de plek waar Karel de Grote keizer werd van een rijk dat grote delen van Frankrijk en Duitsland omvatte. En daarnaast ook België, Nederland, Luxemburg en Italië. Met andere woorden: de zes stichtende leden van de EGKS, de voorloper van de Europese Unie. De ondertekening gebeurt - vanzelfsprekend - in het stadhuis van Aken, de plek waar jaarlijks ook de prestigieuze "Karelsprijs" voor Europese verdiensten wordt uitgereikt. Zowel Macron als Merkel mochten die trouwens al in ontvangst nemen.
Een huwelijk wordt toch ook geen twee keer beklonken?
In 1963 heerste nog een diep wantrouwen tussen Frankrijk en Duitsland, de oorlog lag nog vers in het geheugen en vriendschap sluiten met "de vijand" was toen niet evident. Maar De Gaulle en Adenauer beklonken de verzoening. De twee historische na-oorlogse leiders hadden er het morele gezag voor. Het verdrag werd op 22 januari 1963 ondertekend in het presidentieel paleis in Parijs, het Elysée.
Het verdrag stimuleerde de samenwerking tussen Frankrijk en Duitsland op verschillende vlakken: politiek, militair, onderwijs en jeugd... Het vormde het begin van een lange vriendschap, die letterlijk grote hoogten bereikte met het duo Helmut Kohl - François Mitterrand. Hun foto, kanselier en president hand in hand in Verdun bij een herdenking van de Groote Oorlog, werd zo'n beetje het symbool van de Frans-Duitse as.
De jongste jaren staat de verhouding tussen Duitsland en Frankrijk niet altijd op "le beau fixe", maar Merkel en Sarkozy ("Merkozy") en Merkel en Hollande konden op zijn minst de schijn ophouden. Nu is het dus de beurt aan Merkel en Macron.
Vanwaar die behoefte om het verdrag nieuw leven in te blazen? Een huwelijk wordt toch ook geen twee keer voltrokken? Vorig jaar, bij de 55e verjaardag, was afgesproken om het te actualiseren. De Europese en politieke context was toen al niet erg gunstig, intussen is het alleen maar erger geworden. De afscheidnemende Merkel en de "geel" lachende Macron genieten bovendien lang niet het morele gezag van De Gaulle en Adenauer. Het vorige verdrag kon een eind maken aan (de spoken uit) het verleden. Verdrag 2.0 lijkt eerder op een poging om de toekomst te bezweren.
Wat staat er dan in het verdrag van Aken?
Voor de twee leiders is er ten eerste de moeizame binnenlandse context. Merkel had zich haar politieke afscheid ongetwijfeld rooskleuriger voorgesteld. Want de Duitse economische motor sputtert, en politiek treden radicalen en populisten voor het eerst sinds WOII ook in Duitsland echt naar voor. Macron van zijn kant heeft alle moeite van de wereld om zijn veranderingstraject erdoor te krijgen, en botst op gele hesjes en een lage populariteit. Bij de Europese verkiezingen van mei is de kans groot dat Marine Le Pen met het Rassemblement National de grootste partij van Frankrijk wordt.
Ook de Europese toekomst oogt moeizaam. Populisten dreigen de Unie uit elkaar te spelen. Er is niet alleen de brexit, ook de migratiecrisis waar Oost en West-Europa elkaar niet begrijpen. Radicale en populistische partijen maken de dienst uit in Polen, Hongarije of Griekenland en ook Italië is intussen voor de bijl gegaan.
Het is tijd om onze relaties naar een hoger niveau te tillen, gezien de uitdagingen van de 21e eeuw
In die context zal het niet verbazen dat Europa bovenaan staat in de nieuwe tekst. "De twee landen verdiepen hun Europese samenwerking" is de samenvatting van het eerste artikel. Dat gaat dan over een welvarend en industrieel sterk Europa, dat naar elkaar moet toegroeien op economisch, fiscaal en sociaal vlak.
Duitsland en Frankrijk willen verder ook meer samenwerken op buitenlands vlak, en de Europese defensie-capaciteit versterken. En dan gaat het nog over cultuur, onderzoek en klimaat. Bekende thema's voor Macron én voor Merkel. Voluntarisme voor de believers, anderen noemen dat "wishful thinking".
Bekijk hieronder de reportage van "Terzake":
