Loonoverleg zit in het slop: vakbonden kondigen nationale staking aan op 13 februari

Gisteren bleek al dat het overleg over een nieuw Interprofessioneel Akkoord (IPA) voor de periode 2019-2020 moeilijk verloopt. Volgens het loonrapport van de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB) is er de komende twee jaar ruimte voor maximaal 0,8 procent opslag, bovenop de index, maar de vakbonden vinden dat te weinig.

Ze koppelden daarom vandaag terug met hun achterban. Alle drie kwamen ze tot de vaststelling dat de onderhandelingen in de Groep van 10 “in het slop zitten”. Grootste twistpunt is de loonmarge die sinds de hervorming van de loonwet in 2016 anders wordt berekend, met bijvoorbeeld meer ingebouwde marges en correcties.

“Met deze slechte wetten kunnen we niet tot een akkoord komen”, zegt ACV-voorzitter Marc Leemans, die spreekt van een “loonwet met sjoemelsoftware”. Een tweede groot obstakel is het feit dat de werkgevers de minimumlonen niet willen verhogen. 

De vakbonden trekken daarom aan de alarmbel en gaan over tot actie op het terrein. De drie bonden organiseren een nationale staking op woensdag 13 februari in alle sectoren over heel het land.

Ze vragen een “betekenisvolle verhoging van de minimumlonen”, een verhoging van de uitkeringen boven de armoedegrens, een hertekening van de eindeloopbaanregelingen, betere combinatiemogelijkheden voor werk en privé en betere mogelijkheden voor woon-werkverkeer.

De bal ligt volgens de bonden nu in het kamp van de werkgevers en de overheid. “Als de economie erop vooruitgaat, moeten de werknemers in gelijke tred volgen”, zegt Miranda Ulens, de nummer twee van het ABVV. “We kunnen niet aan de mensen bieden waarop ze recht hebben. Verder gaan op deze manier heeft geen zin.”

ABVV-voorzitter Robert Vertenueil: “Een vergadering (van de Groep van 10, nvdr) was morgen voorzien om de de gesprekken af te ronden, maar we zijn tot de vaststelling gekomen dat we de onderhandelingen niet kunnen voorzetten. We stellen een mislukking vast.”

De werkgevers binnen de Groep van Tien betreuren dat de vakbonden de onderhandelingstafel verlaten hebben en “een Valentijnsstaking” organiseren. Het debat ten gronde over een nieuwe loonnorm was nog niet eens begonnen, klinkt het.

“Het voornaamste argument, het carcan van de loonnormwet, verwondert ten zeerste”, aldus VBO-topman Pieter Timmermans namens de werkgeversorganisaties. “Het vorige interprofessioneel akkoord (IPA) van 2017-2018 was al op de nieuwe wet gebaseerd. Toen was dat wettelijk kader aanvaardbaar, vandaag niet meer. Onbegrijpelijk.”

 “Wat er dreigt te gebeuren, is niet vanzelfsprekend in het kader van een brexit, een teruglopende economische conjunctuur en een mogelijke handelsoorlog”, zei Timmermans. Daar komt de huidige instabiele politieke instabiele toestand bij en dus ook een staking. “Dat zorgt ervoor dat de afloop wel eens veel slechter zou kunnen zijn dan een evenwichtig akkoord.”

Mits de bonden een signaal geven dat ze opnieuw rond de tafel willen komen, zijn de werkgevers daartoe bereid. Maar Timmermans herhaalt dat zij de wet willen respecteren. De werkgeversorganisaties zijn ook bereid naar een oplossing te zoeken, maar niet ten koste van de concurrentiekracht van de bedrijven. “Wanneer de concurrentiekracht aangetast wordt, volgt jobverlies”, luidt het.  

“In deze moeilijke omstandigheden is het gemakkelijkste de vlucht vooruit te nemen”, voegde Timmermans toe. “Wij nemen onze verantwoordelijkheid.” En met een staking staakt men tegen de eigen jobcreatie. “Er is veel meer te bereiken aan de onderhandelingstafel dan in de straat. Dat is een wet van Meden en Perzen.”

De gedelegeerd bestuurder van het VBO heeft het nog maar weinig meegemaakt dat men ‘en cours de route’ terwijl het fundamentele debat nog moet plaatsvinden een staking aankondigt: “Onverantwoord, verwonderd en betreurenswaardig”.

Hoe het nu verder moet, is niet glashelder. Een “onuitgegeven scenario” dat in geen enkele cursus te vinden is, heet dat, met een wet die van toepassing is, een regering in lopende zaken en “sociale partners die volgens sommigen nu ook in lopende zaken zijn”.

Wanneer vakbonden en werkgevers niet tot een loonakkoord komen, moet normaal de regering de knopen doorhakken. Maar die minderheidsregering zit in lopende zaken.

Premier Charles Michel (MR) en minister van Werk Kris Peeters (CD&V) roepen de sociale partners op om het sociaal overleg verder te zetten. Ze wijzen op het belang van een sociaal akkoord voor de werknemers, de bedrijven en de uitkeringen. “We doen een oproep om verantwoordelijk te blijven en bijkomende inspanningen te leveren aan beide kanten”, aldus de premier.

Minister Peeters wijst ook op de welvaartsenveloppe die is voorzien door de regering: 354 miljoen euro voor 2019 en 716 miljoen euro voor 2020. “We hebben er alles aan gedaan om die bedragen in lopende zaken te waarborgen.” Die welvaartsenveloppe moet ervoor zorgen dat de uitkeringen en vervangingsinkomens gelijke tred houden met de stijgende welvaart. Het zijn de sociale partners die onderhandelen over de verdeling van de enveloppe. Dit wordt normaal samen met het loonakkoord onderhandeld.

Als het van Kamerlid Zuhal Demir (N-VA) afhangt, is het parlement nu aan zet in het loonoverleg. “Als werkgevers en werknemers niet tot een compromis komen, is het aan de vertegenwoordigers van het volk”, reageert Demir.

In zo’n compromis moet ruimte zijn voor loonsverhoging en koopkrachtstijging, zegt de voormalige staatssecretaris. “Dat werknemers nu ook kunnen genieten van het economisch herstel, is logisch, gelet op de inspanningen die we de voorbije jaren gevraagd hebben”.

Toch waarschuwt Demir dat de concurrentiekracht en private jobcreatie niet in het gedrang mogen komen. Ze wijst erop dat de beschikbare bruto-loonmarge voor 2019-2020 binnen de perken van 0,8 procent blijft. “Om het economisch herstel aan te houden, mag onze bruto-loonkost immers niet opnieuw ontsporen, maar kunnen we beter via extra jobcreatie en netto-loonsverhogingen de koopkracht van de werknemers verder versterken”, vindt Demir.

De N-VA’ster houdt vast aan de afspraken binnen de regering Michel I - waar haar partij deel van uitmaakte - om de welvaartsenveloppe voor 100 procent te besteden in 2019-2020. Het geld moet prioritair gaan naar een verhoging van de laagste pensioenen na een volledige loopbaan en het verhogen van de minima voor onder meer personen met een handicap en langdurig zieken, besluit Demir.