Steeds meer Vlamingen hebben genoeg van digibesitas

Onze smartphone is een verlengstuk van onszelf geworden. We scrollen door de eerste nieuwsupdates terwijl we de slaap nog uit onze ogen wrijven, en vlak voor we onder de wol duiken controleren we nog snel of we geen Whatsapp-bericht gemist hebben. Steeds meer Vlamingen hebben echter genoeg van die digibesitas, zo blijkt uit een voorpublicatie van de jaarlijkse Digimeter van onderzoeksinstituut IMEC-MICT, een bevraging van meer dan 4.000 Vlamingen naar hun smartphonegebruik.

Liefst 75 procent van de Vlamingen zegt zichzelf regels op te leggen om het kleinste scherm vaker aan de kant te leggen. Een markante stijging, want vorig jaar lag dat cijfer nog op 58 procent. “2018 was een momentumjaar”, klinkt het bij Lieven De Marez (UGent), die het onderzoek leidde. We zijn ons meer dan ooit bewust van de invloed die smartphones hebben op ons dagelijks leven. Zo is bekend dat het licht van digitale schermen melatonine afbreekt, een hormoon dat mee onze biologische klok aanstuurt. ’s Avonds nog even Netflix kijken in bed kan zo je slaap danig in de war sturen.

De Marez maakt de vergelijking met een nieuwe hond die in huis gehaald wordt. “De eerste weken moet je vaststellen dat die hond meer met jou gaat lopen dan omgekeerd. Als je die hond laat doen, is hij overal: in bed, in je bad, achter het stuur in de wagen. Met de smartphone is dat net hetzelfde. De enige oplossing is zelf de controle in handen te nemen. Dat besef is nu duidelijk gegroeid bij veel mensen.”

Ook bij de technologiebedrijven zelf is het licht gaan branden. Aandeelhouders van Apple toonden zich bezorgd over het aantal studies die wijzen op de mogelijk negatieve impact van al onze schermtijd. Apple en Google stellen nu zelf tools beschikbaar om ons smartphonegebruik te monitoren. Bovendien zien we dat beleidsmakers paal en perk stellen: in Frankrijk werd vorig jaar een een algemeen smartphoneverbod op school ingesteld.

Treintjes

Het is nog maar de vraag of onze goede voornemens zich ook zullen vertalen in minder schermtijd. “Eigenlijk hebben we nood aan een diëtist voor de smartphone, die ons gedrag analyseert en toont wat er misloopt”, zegt De Marez. Een groot deel van onze digitale verslaving toont zich immers in processen waarvan we ons amper bewust zijn. Zonder het te weten bouwen we voortdurend treintjes: we sturen een bericht via Whatsapp, en in afwachting van een antwoord scrollen we even door Instagram. Zo gaan we van wagon naar wagon, en rijgen we de apps aan elkaar. “Uiteindelijk heb je misschien maar acht minuten in Whatsapp gezeten, maar heb je wel een halfuur in de trein gespendeerd.”

Uit het onderzoek van IMEC-MICT blijkt de impact van die treintjes niet te overschatten. De onderzoeksgroep heeft een databank van 8.000 mensen die hun smartphonegebruik monitoren via een app. Meer dan de helft van alle tijd die de onderzochte Vlamingen aan hun telefoon besteedden, maakte deel uit van zo’n aaneenschakeling van apps.

De hulpmiddelen die Apple en Google aanreiken, moeten dan ook veel verder gaan, vindt De Marez. Op dit moment tonen die enkel hoeveel tijd je op individuele apps doorbrengt, maar het onderzoek bewijst dat de context minstens even belangrijk is. “Als ik ‘s avonds in de zetel een uur op Facebook zit, is dat ontspanning. Maar doe dat op je werk, en dan wordt het een probleem.”

Maar willen technologiebedrijven wel dat we bewuster omgaan met onze schermtijd? Hun industrie hangt in essentie af van onze aandacht: valt die weg, dan zakt hun businessmodel in elkaar. “Net daarom bieden hun monitoringtools niet meer dan een doekje voor het bloeden. De techgiganten voelen dat ze het bewustzijn rond schermtijd tegemoetmoeten komen als ze een geliefd merk willen blijven. Maar veel applicaties die echt een diepgaande analyse willen bieden, raken niet eens in de appstore.”