Uitstel voor brexit? Brits parlement aan zet in poging om chaotisch vertrek uit EU te vermijden

Op 15 januari kantte een historische meerderheid in het House of Commons zich tegen het akkoord over de boedelscheiding. De dramatische stemming vergroot het risico dat de Britten op 29 maart zonder wederzijdse afspraken en zonder enige overgangsperiode uit de Europese Unie donderen.

De afwijzing van het akkoord was ook een politieke vernedering voor May, maar desondanks heeft de verzwakte premier sindsdien geen enkele substantiële koerswijziging aangekondigd. Ze houdt in grote lijnen vast aan haar deal. Ze heeft immers de hoop nog niet opgegeven dat het Lagerhuis zich alsnog achter het akkoord kan scharen, maar dan zou er volgens Downing Street 10 gesleuteld moeten kunnen worden aan de zogenaamde Ierse backstop. Een aantal parlementariërs wil daarom ingrijpen en heeft moties ingediend, onder meer om het initiatief naar zich toe te trekken.

Die backstop, een vangnet, moet garanderen dat de brexit niet leidt tot de herinvoering van grenscontroles tussen het Britse Noord-Ierland en de EU-lidstaat Ierland. Daarom zou het Verenigd Koninkrijk in een douane-unie met de Europese Unie blijven, en zou Noord-Ierland een deel van de regels van de Europese eenheidsmarkt moeten blijven volgen tot er een voor beide partijen aanvaardbaar alternatief is gevonden.

Die vangnetoplossing bleek op 15 januari onverteerbaar voor de harde brexiteers in de conservatieve partij van May, en voor de gedoogpartner van haar minderheidsregering, de unionistische Noord-Ierse DUP. Verscheidene amendementen uit die hoek, met het belangrijkste dat van Graham Brady, eisen dan ook dat de backstop wordt afgeschaft of aangepast. May schaarde zich gisteren achter Brady's voorstel, maar volgens Britse media veroorzaakt ze daarmee een scheuring in haar eigen partij tussen voor- en tegenstanders.

Als één van die amendementen het haalt, dan heeft May in elk geval een nieuw argument in handen om de Europese onderhandelaars om toegevingen te verzoeken. Die herhalen tot vervelens toe dat er over het echtscheidingsakkoord niet meer onderhandeld kan worden, maar niettemin blijven minister van Financiën Philip Hammond en sommige andere conservatieven hopen dat de Europeanen tot enige flexibiliteit te bewegen zijn.

De druk zou in ieder geval opnieuw bij de Europeanen liggen indien May kan aanvoeren dat er een parlementaire meerderheid is om een echtscheidingsakkoord met een gewijzigde backstop goed te keuren. Ook de Europeanen willen immers een geordende brexit, en een ‘no deal’ zou precies tot gevolg hebben wat de Ieren en de rest van de Europese Unie met de backstop proberen te vermijden: grenscontroles. 

Maar er liggen in het Lagerhuis nog andere opties op tafel. Een amendement van Yvette Cooper van oppositiepartij Labour en van Nick Boles van de Conservatieve Partij wordt de beste kansen toegedicht. Zij willen dat het parlement zich buigt over een wet die de regering zou dwingen om de datum van de brexit uit te stellen tot eind dit jaar indien May er niet in slaagt om de parlementsleden tegen 26 februari van het akkoord te overtuigen. Een grote meerderheid in het Lagerhuis wil absoluut geen chaotisch vertrek uit de EU.

De motie is, indien aangenomen, historisch, omdat het Lagerhuis zich al eeuwenlang geen regeringstaken heeft toegeëigend, maar hiermee op de stoel van de premier gaat zitten. 

Het is de flamboyante parlementsvoorzitter John Bercow die beslist welke amendementen vandaag effectief behandeld worden. Geen van die amendementen binden de regering rechtstreeks, maar May kan maar moeilijk doen alsof haar neus bloedt wanneer er plots een meerderheid door de ‘aye-lobby’ schuifelt. De insteek van Cooper kan de regering wel wettelijk binden, maar enkel als het Labour-parlementslid ook de wet kan doordrukken die zou voortvloeien uit de goedkeuring van haar amendement.

Het EU-lidmaatschap van het Verenigd Koninkrijk eindigt, zoals nu voorzien, over 59 dagen op 29 maart.

Overheid gaat Belgische bedrijven helpen zich voor te bereiden op brexit