Wat begon als plan om Android/iOS te onttronen, eindigde in fiasco: waar liep het mis met de Microsoft-smartphone?

Het was ergens in 2006. Als grote liefhebber van technologie wilde ik altijd het nieuwste snufje hebben. Ik had een Sony Ericsson gsm, de K300. Daarnaast verschenen de eerste toestellen die nu kunnen worden beschouwd als de voorlopers van de smartphone. De PDA of de 'Personal Digital Assistant' was een toestel dat groter was dan een klassieke gsm, maar je kon er mee e-mailen en surfen op het internet. Ik moest en zou zo'n toestel hebben en ik kocht de HP iPAQ.

Op het eerste zicht leek zo'n toestel revolutionair. Maar mijn PDA was achteraf gezien heel onhandig. Dat toestel draaide op een 'mobiele' versie van  Windows, het besturingssysteem van Microsoft. Maar echt mobiel was dat systeem niet. Het was niet aangepast aan de mobiele gebruiker. Het besturingssysteem op de HP iPAQ was een kopie van wat we op ons computerscherm zien, maar alle iconen waren veel kleiner. Je moest het toestel met de bijgeleverde stylus -een heel smal pennetje- bedienen. E-mailen ging ook, maar lange mails schrijven op minuscule letters was zelfs voor een geroutineerde gebruiker zoals ik niet evident.

Lees verder onder de foto.

Microsoft had toen eigenlijk een serieuze voorsprong genomen op Google en Apple, maar het bedrijf kon die voorsprong niet verzilveren. Microsoft had op papier alles in huis om een glorieus verhaal te schrijven en iedereen te domineren. Maar dat was buiten een zekere Steve Jobs gerekend. Jobs verbaasde in 2007 de hele wereld met de eerste iPhone. De oprichter van Apple moest niks hebben van de stylus en eiste van zijn team dat ze een toestel ontwikkelden dat je met de vingers kon bedienen.

Omdat het moeilijk was om kleine icoontjes met de vinger te bedienen, werd een nieuw besturingssysteem bedacht: iOS. Vanaf nu moesten we van de ene app naar de andere swipen, in plaats van venstertjes te openen en te sluiten.

Even verder in Silicon Valley gebeurde er, bijna gelijktijdig, iets interessants. Want ook Google zag potentieel in de mobiele markt en liet zijn oog vallen op een kleine start-up: Android. In 2005 kocht 'The big G' dat bedrijfje op voor amper 50 miljoen dollar. Een jaar na de lancering van de eerste iPhone verscheen de eerste smartphone die draaide op Android: de HTC Dream. Dat toestel moest nog altijd met toetsen bediend worden en maakte niet zoveel indruk als de iPhone. Maar het typeerde wel de honger van Google .

Pas in 2011, een eeuwigheid in technologieland, kwam Microsoft met een deftig antwoord op Android en iOS: de Windows Phone 7. Microsoft was heel ambitieus. Het organiseerde zelfs een rouwstoet op de hoofdzetel waarbij een aantal medewerkers de iPhone ten grave droegen. Windows Phone 7 leek sterk op de concurrenten. Je had ook een appstore waar je apps kon downloaden. Eenmaal gedownload verschenen de apps in de vorm van grote iconen op het scherm. Maar eigenlijk kwam Microsoft al te laat.

Lees verder onder de foto.

Wat heeft het succes van Android en iOS gemaakt? Heel simpel: de respectievelijke appstores, Google Play en de App Store van Apple. Terwijl Microsoft nog bezig was met de ontwikkeling van Windows Phone 7, verschenen dagelijks duizenden apps die Android- en iOS-gebruikers konden downloaden.  

Daarnaast moest Microsoft nog op zoek gaan naar een smartphone-producent die bereid was om Windows Phone te gebruiken

Als ontwikkelaar van besturingssystemen ben je afhankelijk van de leverancier van de hardware, zeg maar het toestel. Bij de pc en computer heeft Microsoft bakken ervaring. Dat bedrijf domineerde - trouwens nog altijd - de pc-markt met het Windows-besturingssysteem. Meer dan 80 procent van alle pc's ter wereld draaien nu op Windows. En de meesten daarvan zijn zelfs niet door Microsoft zelf geproduceerd. 

Dus kopieerde Microsoft die strategie voor de smartphone. Vrij snel sloot het bedrijf deals met Dell, LG, HTC en zelfs Samsung om toestellen met Windows Phone op de markt te brengen. Ook Google ging in zee met verschillende producenten. Terwijl Apple resoluut koos voor de eigen iPhone. Een keuze die het bedrijf geen windeieren heeft gelegd. 

Ondertussen had Microsoft te kampen met een onaantrekkelijke appstore. In 2012 had Windows amper 13.000 apps in de Windows Store. Daartegen kon Android 1 miljoen apps aanbieden. Apple had 700.000 apps. Met hun voorsprong van 4 jaar en omdat de toestellen vlotjes over de toonbank gingen, kozen de meeste ontwikkelaars voor Android en iOS.

En net op het moment dat iedereen dacht dat Microsoft het voor bekeken hield, koos CEO Steve Balmer in 2013 om een huwelijk aan te gaan dat achteraf een schijnhuwelijk bleek te zijn. Microsoft nam het Finse Nokia over.

Volgens waarnemers had die overname alles in huis om te mislukken. Zo had Microsoft als softwarebedrijf geen ervaring met smartphones. Toch werd het directiecomité van Nokia vervangen door 'executives' van Microsoft. Door gebrek aan ervaring tekende Microsoft een verlies op van 5 miljard euro. Daarnaast maakten Apple en Google Microsoft het niet makkelijk: Microsoft mocht de apps van Google, zoals Google Maps, Gmail, Google Drive en YouTube niet aanbieden. 

In de jaren nadien is Android de smartphonemarkt gaan domineren. Hoe zijn ze erin geslaagd? Ten eerste biedt Google standaard verschillende apps aan, die we ondertussen zo gewoon zijn dat we die niet kunnen missen. Daarnaast mag elke smartphoneproducent Android aanbieden. Gevolg: bijna elke smartphone, die geen iPhone is, is een Android-toestel. Het besturingssysteem van Google heeft momenteel meer dan 80 procent marktaandeel op de mobiele markt.

Aan de andere kant is er iOS. Vraag maar aan een iPhone-liefhebber, waarom hij of zij voor een toestel van Apple kiest. Hij zal je vertellen dat het door het ecosysteem komt. Als geen ander is Apple erin geslaagd om alle toepassingen met elkaar te integreren: de iMac, Apple Watch en Macbook zijn perfect met elkaar gesynchroniseerd. En omdat het besturingssysteem en het toestel van dezelfde producent komen, zijn ze feilloos op elkaar afgestemd. 

Naast Android en iOS bestaan er nog andere, kleinere besturingssystemen. Maar hun marktaandeel is verwaarloosbaar. Bovendien zijn die 2 zo dominant dat de andere besturingssystemen amper iets kunnen betekenen. 

Het is wel zo dat verschillende smartphoneproducenten zoals LG, Huawei, Samsung of Oneplus naast Android ook een eigen besturingssysteem aanbieden op het toestel. Meestal is de toepassing ervan heel beperkt. Neem bijvoorbeeld Samsung. Dat bedrijf wil heel graag dat wij de virtuele assistent Bixby, die standaard geleverd wordt met het toestel, gebruiken in de plaats van de Google Assistant. Maar veel gebruikers moeten niets hebben van Bixby en ervaren die zelfs als heel storend. De smartphoneproducenten beseffen goed genoeg dat, als ze een eigen besturings-systeem lanceren, de kans groot is dat Google GMail en YouTube niet zal aanbieden. Zij willen niet eindigen zoals Windows Phone.

Microsoft is nu een totaal ander bedrijf dan 10 jaar geleden. De huidige CEO, de Amerikaanse Indiër Satya Nadella, heeft bij zijn aantreden resoluut voor een andere koers gekozen. Hij wil niet meer de anderen kopiëren, maar wil heel sterk inzetten op de sterkte van zijn bedrijf: software ontwikkelen. 

Daarnaast zet hij heel sterk in op cloud-infrastructuur. Zo hoort Microsoft, samen met Google en Amazon (en de Chinese Alibaba), tot de grootste leveranciers van datacenters. Dat is goed gezien, want steeds meer toepassingen draaien in de cloud. Deze koers lijkt de goede keuze, want Microsoft zit in de top 5 van meest waardevolle bedrijven ter wereld. 

Op de hoofdzetel van Microsoft zullen ze Windows Phone niet missen. Meer nog, toen het bedrijf vorige week aankondigde dat het ermee ging stoppen, raadde het ook aan om over te stappen op de concurrenten van vroeger: Android en iOS.