Eén land, twee presidenten. De politieke putsch tegen Nicola Maduro helpt Venezuela voorlopig niet vooruit.
De crisis in het Zuid-Amerikaanse land Venezuela trad vorige week in een volgende fase. Enkele dagen nadat Nicolás Maduro de eed had afgelegd voor een tweede ambtstermijn, riep de jonge parlementsvoorzitter Juan Guaidó zich uit tot interim-president in afwachting van vrije verkiezingen. Het land heeft nu twee presidenten. Maduro won vorig jaar duidelijk gefraudeerde verkiezingen. Guaidó was tot voor kort zo goed als onbekend. Hij werd pas begin januari voorzitter van het parlement – de oppositie heeft daar een meerderheid, maar het werd in 2017 na zware rellen door Maduro politiek buitenspel gezet.
Het viel op dat Juan Guaidó’s initiatief om de eed af te leggen als interim-president zo goed als meteen door de VS werd gesteund.
Met de inkomsten uit de export van olie was Venezuela lange tijd het rijkste land van Zuid-Amerika. Maar zeker sinds de dood van de populaire Hugo Chávez in 2013 gaat het bergaf. Chávez kwam in 1999 aan de macht om een einde te maken aan de sociale ongelijkheid en de corruptie van de politieke elite. Twintig jaar later is er onder de leiding van zijn opvolger Maduro van alle goede bedoelingen weinig over. Venezuela is op alle vlakken een puinhoop. Het bruto binnenlands product is in vijf jaar tijd gehalveerd, er is een groot tekort aan voedsel en medicijnen, het land kraakt onder een hyperinflatie en drie miljoen Venezolanen zochten al hun heil over de grens. Dat weegt op de hele regio.
Pogingen van, onder meer, het Vaticaan om tot een onderhandelde machtsdeling te komen, liepen uit op een mislukking. De politieke oppositie was tot voor kort ook zwaar verdeeld. Het voordeel van Guaidó is nu dat hij niet besmeurd is door corruptie. Het viel wel op dat zijn initiatief om de eed af te leggen als interim-president zo goed als meteen door de Verenigde Staten werd gesteund. Dat is zeker geen toeval: de alliantie tussen de linkse regimes in Venezuela, Nicaragua en Cuba zit Washington al lang hoog. Sancties werden verscherpt en Donald Trump dreigde er al mee om in Venezuela militair in te grijpen. Met het aantreden van Jair Bolsonaro in Brazilië is Zuid-Amerika nu zo goed als helemaal naar rechts gekanteld en lijkt het moment aangebroken om Venezuela aan te pakken.
Zolang het leger Maduro blijft steunen, is hij niet uitgeteld. Hij krijgt ook nog altijd hulp uit landen zoals Rusland, China en Turkije. China investeerde, bijvoorbeeld, tientallen miljarden dollar in de kaduke Venezolaanse economie. Wat er ook gebeurt, het land kan sowieso niet zonder massale humanitaire en economische hulp. Maar zowel een buitenlandse militaire interventie als een regelrechte burgeroorlog zou voor de arme Venezolanen meer een vloek dan een zegen zijn.
Dit artikel verschijnt woensdag 30 januari in Knack.
