Beste bouwmeester, er zal niet veel dichter worden gewoond als het enkel kan waar het van de buren mag

Geachte bouwmeester,

Met veel interesse hebben we recent de artikels gelezen en de reportages gevolgd waarin jij, of één van je collega’s, je visie uiteenzet over hoe het wonen in Vlaanderen moet evolueren om een antwoord te bieden op enkele belangrijke uitdagingen voor de nabije toekomst, zoals een kwalitatieve woonomgeving voor meer mensen met behoud van de natuur die ons nog rest, mobiliteit, luchtkwaliteit en klimaat.

We begrijpen hieruit vooral, en verbeter ons indien nodig, dat we in de toekomst dichter bij elkaar moeten gaan wonen om onze ruimte efficiënter in te vullen. De reportagereeks "De stad van morgen" op VRT NWS had het er ook over en de Vlaamse regering wijzigde precies omwille van een verhoging van het ruimtelijk rendement in 2017 nog de wetgeving. Uw engagement bij de pas opgerichte klimaatdenktank illustreert het belang van de ruimtelijke ordening in die uitdagingen.

Wij wonen zelf al 15 jaar in een rijhuis aan de rand van Gent. Door opgroeiende kinderen is dat huisje jammer genoeg te klein geworden. Jammer, want onze woning is, naar onze goesting, ideaal gelegen: op 10 minuten fietsen van het station, we zijn snel op de autosnelweg als het moet en we kunnen te voet naar school.

Na een lange zoektocht naar een (net) betaalbare woning met 4 slaapkamers hebben we iets gevonden in een naburige gemeente, nog op fietsafstand van het station, de school en het centrum van Gent. De bewoonbare oppervlakte is kleiner dan wat we nu hebben, maar op het grote perceel zou een uitbreiding van de woonst geen probleem mogen vormen. 

Doordrongen van de noodzaak om de voetafdruk van onze woning te beperken wilden we in de hoogte uitbreiden en dus een verdieping plaatsen op de traditionele uitbouw. 

Bij het uitwerken van het ontwerp hebben we rekening gehouden met de mogelijke impact voor de buren: enkel bijkomende ramen die op de eigen tuin uitkijken en een zonnestudie maakt duidelijk dat de impact op de zonne-inval voor de buren minimaal is. Het straatbeeld wordt niet gewijzigd.

De gemeente gaf aan dat de uitbreiding mogelijk was, maar dat de beslissing zou afhangen van het openbaar onderzoek. En dan blijkt dat niet elke Vlaming vandaag al klaar is voor jouw mooie ideeën. Onze uitbouw zou zon afnemen van de buren. De privacy van de buren werd bedreigd. De waarde van de huizen zou zakken. Onze materiaalkeuze strookte niet met de smaak van de buren. Allemaal bezwaren die ons niet rationeel leken of die we konden weerleggen en dus onze aanvraag niet zouden beïnvloeden. Of toch?

We verwoorden het verkeerd: de gemeente had niet gezegd dat de beslissing zou afhangen van het openbaar onderzoek, de gemeente had gezegd dat als er bezwaren zouden komen van de buren, de vergunning zou geweigerd worden. De inhoud van de bezwaren was dus niet eens belangrijk.

Zo doet de gemeente de (objectieve) zonnestudie af als een "louter theoretische oefening, die niets zegt over de werkelijke hinder", terwijl subjectieve hindergevoelens worden bijgetreden. Waar we hoopten op een objectieve en grondige evaluatie van het dossier door de provincie, neemt zij zonder eigen beoordeling de argumenten van de gemeente over, zonder bespreking van de door ons aangedragen argumenten. Haar argument: de gemeente kan de lokale situatie het best beoordelen. Kan u mij vertellen wat het nut van een beroepsprocedure dan nog is? 

In de loop van het proces hebben we hier met heel wat mensen over gesproken en steeds komt hetzelfde naar voor: om een vergunning te krijgen voor een project in Vlaanderen is niet zozeer het project zelf van belang, wel de gemeente waar het voorzien is en de ambtenaar die het beoordeelt. Beleidsdoelstellingen zijn ondergeschikt aan de angst van de buren voor verandering in hun buurt. Het belangrijkste van al blijken de politieke connecties, van jezelf en van je buren. We zouden kunnen stellen dat willekeur heerst, maar dat klopt niet, want bij willekeur zijn de kansen eerlijker verdeeld.

Lees verder onder de foto

Was dat de bedoeling toen beslist werd om het beleid inzake ruimtelijke ordening te delegeren naar de gemeentes? Wordt het niet hoog tijd om er vanuit de Vlaamse overheid voor te zorgen dat op lokaal niveau uitvoering wordt gegeven aan de Vlaamse beleidsdoelstellingen, zodat die geen loze woorden blijven, en dat dit overal op een uniforme manier gebeurt?

De wetgeving laat veel ruimte voor interpretatie, misschien moet die ruimte beperkt worden, door bv. (voldoende duidelijke en bindende) richtlijnen uit te schrijven voor de lokale verantwoordelijken? Of moet dit beleid opnieuw gecentraliseerd worden op Vlaams niveau, weg van de lokale politiek? Of waarom niet toelaten dat de bouwheer, en dus niet enkel de overheid, een advies door een onafhankelijk expert, zoals u, kan vragen? De lokale overheid zal dit niet snel doen, want hoe meer adviezen waar zij rekening mee moet houden, hoe minder ze haar zin kan doen.

Er is dus nog werk aan de winkel, beste bouwmeester. De macht van de buren blijkt groter dan jouw goede intenties en die van de Vlaamse regering. We hopen dat je je kruistocht in Vlaanderen voortzet en erin slaagt om de Vlaamse én lokale politici te overtuigen om hiertegen in te gaan en om niet langer vast te houden aan de regels en gewoontes uit het verleden. Eenvoudig wordt het niet. Het is moeilijk om de angst voor het onbekende weg te nemen. De meeste Vlamingen zijn het niet gewoon om dicht opeen te wonen. Als we enkel gaan verdichten waar het mag van de buren, zal er niet veel verdicht worden. Voor ons zal het echter te laat zijn. De nieuwe woning staat weer te koop en we gaan op zoek naar een ander huis … Op "den buiten" dan maar zeker?

Vriendelijke groet,

Sofie, Steven, Stella, Toon en Lies