Hoopgevende ontwikkelingen in de strijd tegen kanker op een rij voor Wereldkankerdag

Immunotherapie, die erin bestaat het immuunsysteem aan te wakkeren zodat het de kankercellen bestrijdt zonder hierbij de gezonde cellen te beschadigen, kan in ons land na twee jaar indrukwekkende resultaten voorleggen: de behandeling zorgt voor ongeveer 11.000 extra levensjaren in vergelijking met de standaardbehandelingen, en ze zorgt voor een ongeëvenaarde levenskwaliteit, omdat de behandeling veel beter wordt verdragen. “Omdat de nood en de genezing van onze kankerpatiënten essentieel zijn, heb ik gezorgd voor een versnelde terugbetaling”, zegt minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld). “De resultaten zijn er naar: zo hadden 22.000 patiënten al toegang tot het geneesmiddel, goed voor 3.747 extra kwaliteitsvolle levensjaren.”

Israëlische wetenschappers van het Accelerated Evolution Biotechnologies (AEB) onder leiding van CEO dr. Ilan Morad hebben een nieuwe behandeling ontwikkeld die naar eigen zeggen “vanaf dag één werkt, slechts een paar weken duurt en geen of minimale neveneffecten heeft”. Ze doopten hun aanpak MuTaTo, wat staat voor multi-target toxin of: “een cocktail van minstens drie verschillende peptiden die een gemeenschappelijke aanval kunnen uitvoeren”. Tegen die strategie zouden de mutaties van kankercellen niet opgewassen zijn. “Veel kankers proberen ook een tegengif tegen de aanvallende medicijnen te produceren”, verduidelijkt dr. Ilan Morad. Maar zijn MuTaTo-aanpak moet “de kankercel doden vooraleer de aanmaak van dat tegengif plaatsvindt”. Nog volgens Morad hebben peptiden het voordeel kleiner, handiger en goedkoper te zijn dan antilichamen, die vaak bij andere therapieën worden gebruikt. Bovendien zou ze ook nog eens een pak minder kosten dan bestaande behandelingen.

De eerste experimenten op muizen waren alvast veelbelovend. De onderzoekers zijn inmiddels bezig met klinische testen die een paar jaar in beslag zullen nemen. Ook al vinden ze binnen het jaar het ultieme geneesmiddel tegen kanker, dan zal het sowieso nog enkele jaren wachten zijn vooraleer het op de markt komt.

Wetenschappers van het Roslin Institute, aan de Universiteit van Edinburgh, zijn erin geslaagd om kippen genetisch te modificeren zodat ze eieren leggen met een type menselijke proteïne in dat een belangrijk bestanddeel is voor medicatie voor artritis, hepatitis en bepaalde kankers. Drie eieren zouden al voldoende zijn om een “klinisch significante” dosis te produceren, volgens het onderzoek. Dat betekent een doorbraak, want tot nu toe was de medicatie op basis van die proteïnen peperduur. Het is overigens niet de bedoeling om de eieren op te eten. De proteïnen worden “geoogst” door het eitje te breken en de belangrijke stoffen uit het eiwit te halen. De dooier is verder niet bruikbaar. Er is wellicht wel nog jaren onderzoek nodig vooraleer de medicatie ook getest kan worden op mensen.

Uit een onderzoek van de Universiteit Gent en het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) blijkt dat zeelucht de werking remt van een gen dat een belangrijke rol speelt in longkanker én in het cholesterolgehalte. Onderzoeker Jana Asselman van de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen verklaart: “Eerdere studies toonden aan dat longkankercellen afsterven en dat de cholesterol daalt wanneer we dit gen afremmen. Nieuwe potentiële kankertherapieën en de laatste generatie cholesterolremmers werken in op ditzelfde gen. Nu we weten dat ook zeelucht de werking van dit gen afremt, kunnen we verwachten dat zeelucht een gelijkaardig positief effect kan hebben op de gezondheid.” Het onderzoek loopt momenteel nog volop. De onderzoekers proberen nu te achterhalen welke stoffen uit de zeelucht precies nodig zijn om het gen af te remmen.

Britse onderzoekers aan de universiteit van Oxford hebben virussen ingezet om kanker te bestrijden én te voorkomen dat de ziekte terugkeert. Ze maakten daarvoor gebruik van een virus met de naam enadenotucirev. Dat virus is oorspronkelijk ontwikkeld om kankercellen aan te vallen en gezonde cellen ongemoeid te laten. Eenmaal binnen in een cel vermenigvuldigt het zich en barst het open, waarbij de gastheer verscheurd wordt en het virus zich verspreidt naar andere kankercellen. De onderzoekers maakten echter gebruik van een andere eigenschap van het virus, die hen toelaat genen binnen te smokkelen in besmet DNA. In dit geval was dat de sleutel om ook de gekaapte cellen uit te roeien. Bij onderzoek op muizen en op stalen van menselijke carcinomen in het labo bleek de methode alvast veilig en doeltreffend. Onderzoek bij mensen moet dit nu bevestigen. De onderzoekers hopen dit jaar te kunnen starten met klinische proeven.

Een spuitje om een tumor én uitzaaiingen bij kankerpatiënten te bestrijden. Een onderzoeksteam aan de universiteit van Stanford is alvast heel enthousiast over deze nieuwe kankerbehandeling die voorlopig alleen nog maar bij muizen getest werd. “Het geheim van deze therapie is dat we twee verschillende stoffen samen inzetten. Deze nieuwe behandeling heeft als voordeel is dat we geen rekening moeten houden met de locatie van de verschillende tumoren en we moeten ook het hele immuunsysteem van een patiënt niet inschakelen,” aldus professor in de oncologie Ronald Levy. Nog een extra voordeel is dat de behandeling niet veel extra bijwerkingen kent. Iets wat patiënten nu wel ervaren bij de huidige kankertherapieën. 

Belgische onderzoekers hebben een methode ontwikkeld om immunosuppressie bij kanker te onderdrukken. Zo kan het lichaam van kankerpatiënten zelf de strijd aangaan tegen de ziekte. De sleutel in de nieuwe procedure zijn T-remmercellen, die bij gezonde mensen overmatige immuunreacties tegengaan. Bij kankerpatiënten zijn ze schadelijk omdat ze ook afweerreacties temperen tegen tumorcellen. De wetenschappers hebben ontdekt hoe een verzameling van proteïnen inwerkt op de cellen die immuunreacties dempen. Een antilichaam kan die blokkeren en immuuncellen activeren om tumoren aan te vallen. De doorbraak is het resultaat van 5 jaar onderzoek. Om het onderzoek om te zetten in een effectieve behandeling is wel nog enkele jaren nodig.

Wetenschappers lijken een doorbraak te hebben gemaakt in de strijd tegen melanomen, de meest agressieve vorm van huidkanker. Ze ontwikkelden een vaccin op basis van een medicijn dat gebruikt wordt bij immuuntherapie en een chemische stof die de effectiviteit ervan vergroot en dat bleek bij tests op muizen 100% doeltreffend zijn. Meer nog: het vaccin bleek ook te verhinderen dat de kanker later terugkwam. De wetenschappers zijn hoopvol over hun ontdekking, maar benadrukken dat er nog een lange weg te gaan is eer het misschien mensen kan genezen. De bevindingen zijn tot nu toe alleen nog maar vastgesteld bij muizen met een genetisch gemanipuleerde tumor en het valt nog af te wachten of het vaccin ook bruikbaar is bij de mens en of het even effectief is. Verder onderzoek moet dat aantonen.