Vrouwenbesnijdenis ook in België steeds meer een probleem
Nog altijd worden elk jaar duizenden meisjes overal ter wereld genitaal verminkt, ook in België. Op deze Internationale Dag tegen Vrouwelijke Genitale Verminking legt de Franse chirurg-uroloog Pierre Foldès uit hoe de strijd op alle fronten gevoerd moet worden.
Minstens 200 miljoen vrouwen wereldwijd zijn genitaal verminkt. Op 6 februari vragen de Verenigde Naties daarom jaarlijks om internationale aandacht voor vrouwelijke genitale verminking en om een nultolerantie. Ook de Franse chirurg-uroloog Pierre Foldès noemt de praktijk een regelrechte misdaad. “Dit is geen ziekte, het is een misdrijf tegen jonge kinderen en dat moeten we blijven herhalen om het te kunnen stoppen.”
Pierre Foldès ontwikkelde een operatie om de clitoris opnieuw te herstellen bij vrouwen die genitaal verminkt werden en was gisteren te gast in het Europees Parlement op uitnodiging van N-VA-politica’s Anneleen Van Bossuyt en Assita Kanko. Hij kwam er de reconstructieve operatie uitleggen die hij zelf ontwikkelde als uroloog. Een uroloog die het vrouwelijk lichaam wil herstellen? “Dat is het eeuwige misverstand: de gynaecologie houdt zich helemaal niet bezig met de clitoris. In de gynaecologie gaat het over voortplanting, niet over seksueel genot. De geneeskunde heeft de clitoris te lang genegeerd als orgaan.”
Toch heeft de clitoris net als elk ander orgaan zenuwen en bloedvaten. “Zolang de primaire zenuwen bewaard zijn, kan je de functie van de clitoris opnieuw herstellen. Maar elke operatie is anders, want de wonde en het trauma van elk slachtoffer verschillen.”
‘De clitoris kan je in functie herstellen, maar het echte werk zit hem in het toegankelijk maken van de operatie’
In 28 Afrikaanse landen, waaronder Somalië, Guinée en Burkina Faso, is het nog altijd een gruwelijke traditie om de clitoris van jonge meisjes te besnijden. De praktijk komt ook alsmaar meer in Europa voor, als gevolg van migratiestromen die de traditie importeren. In ons land leven er naar schatting 17.000 vrouwen met de gevolgen van genitale verminking en lopen 8.600 meisjes risico, al zijn correcte tellingen moeilijk omdat de registraties dikwijls spaak lopen. De Verenigde Naties noemen het een internationaal mensenrechtenprobleem. Het schaadt het recht op gezondheid, veiligheid, fysieke integriteit en soms zelfs het recht op leven. In 15 procent van de gevallen laten de kinderen het leven tijdens de verminking, weet Foldès.
Globale aanpak
De reconstructie van de clitoris is doenbaar, zegt Foldès, maar het echte werk zit hem in het toegankelijk maken van de operatie. Sinds 2014 vormt Foldès een tandem met Frédérique Martz in een multidisciplinair centrum in de buurt van Parijs. Met hun organisatie Women Safe willen ze vrouwen die het slachtoffer zijn van geweld naast medische zorg ook juridische, psychologische en sociale bijstand bieden. In ons land zijn er gelijkaardige multidisciplinaire centra in Gent en Brussel.
Die globale aanpak is nodig, weet Martz, want het trauma van de verminking blijft dikwijls permanent. “De operatie is maar het begin. De vrouw moet zich opnieuw fysiek en mentaal gezond voelen. Het is niet zomaar een esthetische ingreep, het is een operatie waarmee vrouwen hun integriteit kunnen terugvinden, met al hun organen.”
Ook na de operatie worden de vrouwen begeleid. “Er zijn vrouwen van 35 jaar die nog nooit een seksuele betrekking hebben gehad omdat ze zich zo angstig voelen. Ze hebben misschien eens geprobeerd, maar het deed te veel pijn, of ze schamen zich te hard.” Samen met psychologen en sociaal werkers wil Martz de vrouwen helpen te praten over hun pijnlijke ervaring.
Gezondheidsprobleem
Voor Europa ligt er een verantwoordelijkheid in het verspreiden van informatie, menen Foldès en Martz. “Het vraagt om een bewustmaking van de hele maatschappij, net zoals ook de MeToo-beweging dit heeft gedaan voor geweld tegen vrouwen in het algemeen.” Dat vraagt onder meer om concrete sensibilisering en verantwoordelijkheidszin, vindt Martz. “Wat is een normaal lichaam? Er zijn vrouwen die nog nooit hun eigen clitoris hebben gezien, die niet weten waar de clitoris voor dient. Daar moet de preventie ook op inzetten.”
‘We moeten overal ter wereld duidelijke medische informatie voorzien en streng optreden’
Foldès wil geweld tegen vrouwen in het algemeen hoger op de agenda zien staan. “Dit vraagt om een basisstrijd. We moeten aan elke Europeaan zeggen: verdorie, u staat in het centrum van het grootste probleem voor de wereldgezondheid. Er is niets erger dan geweld tegen vrouwen. Vier op de tien vrouwen maakten geweld mee. Dat is meer dan welke ziekte ook.” Martz: “Men neemt de clitoris weg om het genot weg te nemen, met enorm pijnlijke gevolgen. Voor mij ligt de kern van het probleem bij de gezondheid van de vrouw: zowel fysiek als mentaal.”
Kan Europa dan druk uitoefenen op derde landen door die basisbelangen en informatie te verspreiden? Foldès: “Als wij in Europa ontwikkelingshulp geven aan andere landen, dan moeten we die landen eraan herinneren dat ze het protocol van Maputo al hebben ondertekend en dat we dus samen genitale verminking moeten stoppen.” Martz treedt hem bij. “We moeten overal ter wereld duidelijke medische informatie voorzien en streng optreden. ‘Kijk, dit is wat genitale verminking doet met het lichaam van een vrouw, vindt u dat acceptabel?’ Elke schade aan het lichaam van de vrouw moet onaanvaardbaar worden.”
