Ngo’s maken een vergissing met klimaatcampagne ‘Signformyfuture’

Grote ngo’s, met als trekker Bond Beter Leefmilieu (BBL), lanceerden dinsdag samen met een rits bedrijfsleiders een grootschalige klimaatcampagne. Dit initiatief, waar veel geld achter zit, tracht de klimaatmobilisaties van onderuit te kanaliseren om druk te zetten op de komende verkiezingen en regeringsonderhandelingen. Wie kan daar nu tegen zijn? De campagne spreekt zich inhoudelijk niet uit over het te voeren klimaatbeleid en claimt expliciet politiek neutraal te zijn.

Maar er schuilt een belangrijke politieke boodschap in de boodschapper zelf: van BBL en WWF tot toplui van Proximus, BNP Paribas, Umicore en Telenet. Hier zit een strategie achter, een duidelijke politieke keuze. Dat een deel van de milieubeweging die keuze maakt, is haar goed recht, maar het zou beter zijn als ze alle kaarten op tafel legt.

Klimaatverandering is een verdelingsvraagstuk. Er hangt een serieus prijskaartje aan de noodzakelijke klimaattransitie. Het antwoord moet een duidelijk ‘wir schaffen das’ zijn. Maar welke maatregelen zullen genomen worden? En hoe wordt het prijskaartje verdeeld? 

Als we de alliantie van ngo’s en bedrijven in beleid zouden vertalen, krijgen we maatregelen die netjes binnen het bestaande sociaal-economisch model blijven, waardoor niets echt dreigt te veranderen. Het risico is dat de ngo’s hun mond zullen houden over elk mogelijk initiatief dat ingaat tegen de opvattingen en voorkeuren van hun nieuwe partners. 

Op een moment dat Proximus, ondanks goede winstcijfers, een massa mensen ontslaat en de gele hesjes in Frankrijk en elders protesteren tegen sociaal onrechtvaardig klimaatbeleid, maken de ngo’s hier een grote vergissing. BNP Paribas investeert niet langer in schaliegas of teerzandolie, maar wel nog altijd in conventionele fossiele brandstoffen. Als één bedrijf de belichaming is van lange productieketens en de verstoring van lokale markten, dan is het wel Unilever. Kunnen zij zich nu dankzij BBL en co. profileren als klimaatprotagonisten?

In het klimaatdebat van de afgelopen weken heerst een duidelijke tendens om het disruptief effect van het klimaatprotest in te dammen. Stop met protesteren en studeer: innovatie moet ons vroeg of laat een mirakeltechnologie opleveren. Ggo’s en kernenergie bieden voor sommigen een perspectief om geen kritische vragen te moeten stellen over ons maatschappijmodel, en ondertussen effenen ecomodernisten het terrein voor hachelijke technologische ingrepen zoals geo-engineering. We kunnen de salariswagens lichtjes vergroenen – maar aan het feit dat honderdduizenden dergelijke wagens rondrijden, wordt niet geraakt (terwijl alleen al de productie van wagens een grote CO₂-uitstoot met zich meebrengt). 

Er zijn duidelijke grenzen aan het debat: vrijhandel is een zekerheid, we mogen niet aan onze concurrentiepositie raken en van een vermogensbelasting lijkt geen sprake. Het internationaal klimaatbeleid loopt nochtans zo moeilijk omwille van dat concurrentiekader: wie zijn nek uitsteekt voor het klimaat, dreigt marktaandeel te verliezen. 

De milieubeweging zou dat debat moeten opentrekken en het niet opsluiten in de zoveelste gedepolitiseerde en consensusgerichte campagne. Wie heeft de moed het kader in vraag te stellen? Welke politieke partij, ngo of bedrijf gaat straks dwarsliggen wanneer in een van onze havens producten worden ingevoerd rechtstreeks uit het Amazonewoud in het Brazilië van Bolsonaro?

Om een effectief en sociaal rechtvaardig klimaatbeleid te kunnen voeren, zijn andere krachtsverhoudingen nodig dan een alliantie van ngo’s en bedrijven (met daarachter een duidelijk opdoemende ‘groen-blauwe as’). Is het niet veel interessanter om de aangekondigde vakbondsprotesten met de klimaatstrijd te verbinden?

We komen op een interessant moment terecht in de klimaatstrijd. Dit is geen thema meer van de progressieve groene linkerzijde alleen, alle partijen moeten nu kleur bekennen. We krijgen een boeiend debat tussen politieke ecologisten, ecosocialisten, ecorealisten en ecomodernisten. Dat is positief: de tegenstellingen worden helder, de verschillende maatschappijvisies liggen naast elkaar. 

Aan de vele tienduizenden mensen die de afgelopen weken de straat op trokken: gooi je in dat debat, laat je niet in slaap wiegen door technologische beloftes die misschien niet of veel te laat komen en wees beducht voor greenwashing door grote bedrijven. Slik je maatschappijkritiek niet in en bouw allianties voor klimaatrechtvaardigheid. En laat die enorme energie van de beweging van onderop niet opslorpen door een van bovenaf georkestreerde en alleen schijnbaar politiek neutrale campagne.