Rechter beslist dat VTM programma ‘Cold Case’ vanavond toch mag uitzenden

Het parket van Antwerpen wilde in laatste instantie de uitzending van het programma ‘Cold Case’ verhinderen. Dat wordt vanavond voor het eerst uitgezonden. Programmamaker Eric Goens zegt op Twitter dat die eis nu is afgewezen, en dat wordt bevestigd door de persrechter van de Brusselse rechtbank van eerste aanleg. “De rechter heeft geoordeeld dat de bezwaren van de Belgische Staat en het openbaar ministerie een preventief verbod niet kunnen verantwoorden”, klinkt het. De eerste aflevering van het programma wordt dan ook vanavond uitgezonden op VTM, om 21.45 uur.

Twee onderzoeksjournalisten hebben een mogelijke doorbraak geforceerd in de zaak rond Sally Van Hecke - de jonge vrouw werd in ‘96 vermoord, de dader werd in die 22 jaar nooit gevonden. Op basis van hun speurwerk, werd het dossier heropend. 

Deze voormiddag werd er voor de Brusselse kortgedingrechter gepleit.  “Cold Case mag niet uitgezonden worden tot het gerechtelijk onderzoek afgelopen is”, aldus de advocaat van het Antwerps parket. Bovendien vroeg het parket een dwangsom van maar liefst 500.000 euro als de uitzending toch doorging. 
“Moeten we dan nog eens 22 jaar wachten op een resultaat?”, repliceerden de advocaten van VTM en Nieuwshuis gevat.

Het Antwerps parket verwijt het productiehuis “deloyaal handelen”. “Zonder enig overleg willen ze dit uitzenden”, pleitte Bernard Derveaux voor het parket. “We hebben dan ook de grootste twijfels over de wijze waarop dit programma tot stand is gekomen. Men wil absoluut tot een bepaald resultaat komen, welke middelen men hiervoor ook moet aanwenden.” De advocaat spreekt van bepaalde “onjuistheden en onwaarheden” in de uitzending. Welke die zijn kon hij niet zeggen. “Ook wij moeten ons houden aan het geheim van het onderzoek”, voegde hij eraan toe.

Bij VTM en Nieuwshuis spraken ze het pleidooi resoluut tegen. “Er is meermaals overleg geweest met het Antwerps parket. Journalist Kurt Wertelaers heeft zelf het parket op de hoogte gesteld en de info die hij vergaard had na een eigen onderzoek in 2016, meegedeeld aan het parket. Hierna is het onderzoek heropend. Bovendien heeft het productiehuis er alles aan gedaan om het parket ter wille te zijn. Zo hebben ze inzage in de eerste aflevering gekregen en zijn er zelfs bepaalde beelden verwijderd”, aldus hun advocaten. “De taak van de pers is kritisch zijn, ook tegen gerecht en magistratuur. Als er mogelijke fouten zijn gemaakt, zal de aansprakelijkheid achteraf vastgesteld worden. Maar censuur kan en mag niet.”

Volgens het parket werd niet alleen het vermoeden van onschuld geschonden maar begaan de makers ook inbreuken op de deontologische code van de journalisten. Alvast dat laatste kan voor de rechtbank geen preventief verbod op de uitzending verantwoorden, aangezien de programmamakers ingegaan zijn op de vraag van het parket om een aantal beelden te verwijderen. De rechtbank wijst er ook op dat een journalistiek onderzoek niet onderworpen is aan de regels van het strafrechtelijk onderzoek en het vermoeden van onschuld niet geldt in een journalistieke context. Nog volgens de kortgedingrechter maakt het Antwerpse parket ook niet hard dat bij het maken van het programma misbruik zou zijn gemaakt van het inzagerecht in het strafdossier.

Daarnaast moet er volgens de kortgedingrechter een afweging gemaakt worden tussen het belang dat de pers de mogelijkheid en de vrijheid heeft om onderzoek te doen naar maatschappelijk relevante misdrijven en de werking van het politionele en gerechtelijke apparaat, en het belang van het strafrechtelijk onderzoek.

“Hoe langer een strafrechtelijk onderzoek aansleept, hoe meer vragen kunnen rijzen”, klink het in het vonnis. “Tevens vergroot de kans dat steeds meer informatie met betrekking tot dat strafrechtelijk onderzoek in zekere mate publiek wordt, terwijl de kans op verlies van cruciaal bewijsmateriaal kan afnemen. Wanneer een onderzoek lang aansleept, kan het aantal maatschappelijke vragen verhogen en de wens of nood om die via journalistieke weg te beantwoorden, stijgen. In een dergelijke context krijgt het belang van de persvrijheid een stijgend gewicht, terwijl het risico voor een beschadiging van het gerechtelijk onderzoek mogelijkerwijze afneemt.”

“In deze zaak ligt een strafonderzoek voor dat gestart werd in 1996, vervolgens blijkbaar verzandde, om pas in 2017, op basis van externe informatie vanwege de betrokken journalist, te worden gereactiveerd”, gaat de rechter verder. “In die omstandigheden is het voeren van een journalistiek onderzoek niet verwonderlijk. In principe moet het strafrechtelijk onderzoek en de procesvoering met die omstandigheid kunnen omgaan.”

Het Antwerpse parket maakt ook niet duidelijk hoe het strafrechtelijk onderzoek precies zou gedwarsboomd worden door de reportage, aldus de rechter. “Als de bewijzen in het strafonderzoek op wettige wijze worden verzameld, worden ze niet aangetast door de reportage. Het argument dat een ‘mediatisering’ van een strafproces geen onafhankelijk en onpartijdig oordeel meer mogelijk maakt, wordt ook steevast verworpen.”

 Het Antwerpse parket herhaalt in een reactie dat het garant wilde staan voor principes als het geheim van het onderzoek, de rechten van de verdediging en de sereniteit en continuïteit van het gerechtelijk onderzoek. Met name met het oog op een eventueel assisenproces rond de moord op Sally Van Hecke zou dat van belang zijn. “Het is de plicht en verantwoordelijkheid van het Openbaar Ministerie om alle nodige stappen te ondernemen om deze principes te vrijwaren”, luidt het.

Het parket voegt er nog aan toe dat het nu het verdere verloop van het in 2017 heropende gerechtelijk onderzoek naar de moord uit 1996 afwacht en “het volste vertrouwen heeft in de onderzoeksrechter en in de speurders van de federale gerechtelijke politie dat alles eraan gedaan wordt om de waarheid aan het licht te brengen”.