Het creatieve lab van Frank Vander linden: "Liedjes maken begint bij prutswerk"

Het is voor mij wat vreemd aanbellen aan die bungalow in het Pajottenland waar Frank Vander linden woont. Vorig jaar heb ik hier al eens aangebeld, voor een aflevering van “Het creatieve lab” met zijn ex, regisseur Kat Steppe. Sindsdien heeft Frank Vander linden zijn scheidingspijn uitgezongen, een hele cd lang. Niemand heeft ooit zo mooi “ik dacht aan een vrouw” gezegd. Maar Frank Vander linden ligt niet in de lappenmand. Redelijk gelijkmoedig, omschrijft de frontman van De Mens zichzelf in deze nieuwe aflevering van "Het creatieve lab". 

Dit is "Het creatieve lab", een wekelijkse reeks over creativiteit. Het uitgeschreven interview vind je onder de podcast en de video-versie:

Bekijk hieronder het volledige interview. Je vindt het ook op VRT NU.

Videospeler inladen...

Frank Vander linden, hoe verloopt een standaard dag bij jou? Hoe laat sta je op?

Meestal om zeven uur, voor de kinderen. Maar echt uitslapen in de week dat ik de kinderen niet heb, dat kan ik zelfs niet. Meestal ben ik om acht uur wel wakker.

En hoe begint de dag dan?

Schoorvoetend. Ik heb geen vaste dagindeling, mijn beroep laat dat toe. Liedjes schrijven, dat is iets wat tussendoor kan. Vaak is het ook beter als het tussendoor is. Ideeën komen vaak ongelegen. Mijn grote specialiteit is overal te laat arriveren, gewoon omdat ik een gitaarideetje heb net als ik moet vertrekken. Nee, een vaste dagindeling heb ik niet. Ik zou dat graag hebben, ik streef daar al twintig jaar naar. Maar dat lukt mij gewoon niet.

Denk je dat het zou kunnen werken met wat meer structuur?

Ja, ik zou graag wat productiever zijn. (stilte) Hoewel, ik vraag het me af. Je hebt songschrijvers die er een punt van maken om elke dag een liedje te schrijven, dan ben ik toch een beetje bang dat je elke dag hetzelfde liedje schrijft.

Is het niet Nick Cave die van negen tot vijf werkt?

Ja, er zijn nog wel artiesten die zich een kantoor kunnen permitteren. Dat is wel handig, dat is een van de belastingen aftrekbare man cave. Nick Cave is een heel productieve schrijver, maar ik denk niet dat hij van negen tot vijf bezig is. Hij zit dan toch ook naar zijn vriendinnen te bellen, en gewoon wat te prutsen. En dat prutsen is op zich niet slecht. Want voor mij is liedjes maken echt prutswerk. Of het begint bij prutswerk. Waar je mij het meest plezier mee kan doen, is een vrije avond. Dan begin ik gewoon op Youtube te surfen naar muziek die ik goed vind, en vaak komt daar dan een liedje van. Niet dat dat een imitatie is, maar dat brengt iets op gang. Je bent dan bezig, een paar gitaarakkoorden, die je op je eigen manier verwerkt. En eigenlijk is dat vaak prutsen, ondertussen wat dingen opruimen of zo. Uiteindelijk mondt dat uit in een dag dat je wel eens zeven uur aan een stuk bezig kan zijn. Gewoon vanuit het schuldgevoel tegenover anderen die zitten te wachten op je bijdrage, en ook tegenover jezelf. En dan heb je natuurlijk het voordeel: liedjes schrijven kan soms heel snel gaan. Je moet veel minder lettertekens bijeen krijgen dan voor een roman. En je kan ook rondlopen. 

Je gaat niet zitten om iets te schrijven?

Nee, nooit meteen. Nooit met de bedoeling om iets te schrijven, zo van: hier ligt mijn blad, en dit is mijn ganzenveer, en nu komt de inspiratie, ik ga iets toevoegen wat nog niet bestaat, de wereld zit daarop te wachten. Het is een beetje dat onbestemde, gewoon wat akkoorden na elkaar zetten, zo kan er iets ontstaan. Anders is dat allemaal een beetje te gewild. Ik voel me goed bij dat eeuwig warhoofdig achter de wortel aan lopen. 

Lees verder onder het videofragment:

Videospeler inladen...

Zo een typische zin, ik noem het een Frank Vander linden-zin, “je zegt dat je me mist, dat kan, ik mis mij ook”, hoe komt zoiets?

Dat weet ik niet. Ik heb verschillende boekjes waar ik zulke dingen opschrijf. Maar op dat moment zijn dat alleen maar vondsten. Je moet opletten dat je liedjes geen stapels zijn van slimmigheden. Liedjes moeten werken. 

Zoek je naar één slimmigheid per liedjestekst?

Twee mag ook, maar met één kan je al ergens mee komen. Mensen vragen zich af: wat is een goede songtekst? Het mag niet opvallen dat je iets wil neerzetten. En af en toe dan één ding dat er uit springt, dat is wel goed. Vaak zijn dat nepwaarheden. Vanmorgen was ik nog aan het luisteren naar een liedje van Robert Forster, een Australische singer-songwriter. The truth is always whispered. Dan zeg ik: ja, dat is waar. Maar als je daarover nadenkt: dat is niét waar, soms wordt de waarheid ook geroepen. Maar toch: dat staat er zo mooi in dat liedje. Ik hou van dingen die een beetje vaag zijn, soms specifiek in de details, maar die breder openwaaieren, en op die manier verschillende dingen voor verschillende mensen kunnen betekenen.

Is dat toepasbaar op je absolute klassiekers, zoals in Irene: “nooit heeft iemand zo mooi neen tegen mij gezegd”?

Ik hoop van wel. Maar alle liedjes die lang meegaan krijgen wel iets van patine die er aan blijft kleven, die niet met de maker te maken heeft. “Irene” of “Dit is mijn huis”, ik speel die na 25 jaar nog altijd bij bijna elk optreden. Dan krijg je een prettig gevoel: “dit is niet meer helemaal van mij”. Mensen luisteren dan naar dat lied, maar tegelijk naar al die keren dat ze ernaar geluisterd hebben. Daar is zoiets rond, een wolk van hun herinneringen. Ik word dat nooit beu, een liedje spelen dat bekend is, omdat ik mezelf altijd dwing om er iets in te zoeken dat niet puur met herhaling te maken heeft.

Lees verder onder het videofragment:

Videospeler inladen...

Komt creativiteit altijd in eenzaamheid of kan het ook op café?

Het afwerken gebeurt toch altijd liefst in eenzaamheid. Maar om een melodie te vinden doet het mij altijd goed om naar andermans concerten te gaan kijken, of te repeteren. Op de terugrit naar huis heb ik vaak een idee. Dat is wellicht puur fysiek: decibels maken iets los in de hersenen. Muziek brengt vaak woorden mee.

Hoe maakt Frank Vander linden zijn hoofd leeg?

Door te sporten, door te lopen. Maar dan nog voel ik niet de behoefte om mijn hoofd leeg te maken. Tegenwoordig loop ik op een loopband, en dan kijk ik Netflix leeg. 

Dus mediteren komt er al helemaal niet?

Je zou evengoed kunnen zeggen dat gitaar spelen zonder doel een vorm van mediteren is. Je hoofd is dan wel niet helemaal leeg, maar toch behoorlijk. Dat is een van de leuke dingen aan een instrument bespelen dat je al lang bespeelt, dat je even één of twee uur weg kan zijn. Dat is misschien mediteren?

Vakantie nemen, heb je daar behoefte aan om even te resetten?

Mijn leven is één grote vakantie. Ik wil wel steden zien en zo. Je hebt natuurlijk de mensen rond jou, waarmee het prettig is om naar de zon te gaan. Eerlijk? Ik heb nooit echt die behoefte om op vakantie te gaan. Nee, ik ben blij met hoe mijn leven niet ingedeeld is. Dat klinkt stom, maar een vrije dag waar niets op het programma staat is voor mij vakantie. 

Het klinkt verwonderlijk hoor. Veel mensen zeiden na je laatste plaat: “wat een getormenteerde mens”. Maar je hebt het allemaal flink voor mekaar hé?

Tja, dat is een beetje moeilijk om dat van jezelf te zeggen. Ik ben niet zonnig van natuur, maar ik ben wel redelijk gelijkmoedig. Ik geloof niet in de therapeutische werking van muziek, maar als muziek is wat je doet, en je doet dat graag, dan heb je geen reden tot klagen.

Neem je makkelijk moeilijke beslissingen?

(lange stilte) Het feit dat ik nu al twintig seconden nadenk zegt iets zeker? Ik neem gewoon niet gemakkelijk beslissingen. Ik ben een uitsteller. Ik moet ergens over nadenken, maar ik vergeet dan tussen aanhalingstekens dat ik erover moet nadenken. En dan neem ik de beslissing als ik niet anders meer kan, ja.

Dus je hebt een deadline nodig om bijvoorbeeld een nieuw project te starten?

Ja, zeker wel. En soms mensen die mij met een zucht bekijken. Die deadline zorgt dan wel voor resultaat, ja.

Lees verder onder het videofragment:

Videospeler inladen...

We hebben de dag geopend, laat ons hem ook afsluiten. Wanneer eindigt de dag voor jou?

Vaak te laat. Ik heb een chronisch slaaptekort. Ja, ik sta om zeven uur op, dus eigenlijk zou ik toch om middernacht moeten slapen. Maar vaak is het één uur of twee uur, omdat ik niet kan aanvaarden dat het stopt. Dat is niet omdat ik zulke belangrijke dingen zit te doen, vaak kijk ik naar Engels voetbal.

Dat is niet echt een inspiratiebron voor liedjesteksten?

Dat zou het geweest zijn in mijn jonge jaren toen ik nog in het Engels schreef. Nee, ik hou enorm van voetbal, en de manier waarop daar in Engeland over gesproken wordt. 

Heb je een levensmotto?

Niet echt. Doe wel en zie niet om, dat is een goedje om uit de lade te halen.

Weet je dat er een levensmotto van jou op Wikipedia staat?

Ja, “draag nooit schoenen waarmee je niet over een haag kan springen”. Dat heb ik ooit eens in een interview ter plekke bedacht, en op het internet blijft dat aan je kleven. Vaak wordt dat citaat zelfs gebruikt door de aankondiger. Als je dan opkomt met toch niet zulke handige schoenen aan, tja… Er zit wel iets van waarheid in, het gaat over vrijheidsdrang: je mag jezelf niet verlammen met al te gestructureerde dingen. Niet noodzakelijk op relationeel gebied, ook muzikaal. Sommige muzikanten hebben thuis een studio, en ik heb er genoeg gezien die daar even weinig aanleg voor hebben als ik, en die dan de hele tijd met de techniek bezig waren in plaats van echt aan liedjes te werken. Dan blokkeert ineens alles en moet je naar een hulplijn bellen. Dat zijn dan schoenen waarmee je niet over een haag kan springen. Voila, maar nu mag dat motto stoppen. Het is niet meer mijn motto.

Videospeler inladen...

Dit was aflevering vijf van "Het creatieve lab", seizoen drie. Volgende week het laatste Lab van dit seizoen, met sociale ondernemer Sihame El Kaouakibi.

Meest gelezen