Basisinkomen zet mensen niet aan tot meer werk, blijkt (voorlopig) uit Fins experiment
De hoop dat mensen met een basisinkomen een grotere kans hebben om werk te vinden en zo hun inkomen te verhogen, blijkt vooralsnog niet op te gaan. Wel voelen mensen met een basisinkomen zich gelukkiger. De eerste – voorlopige – resultaten van een Fins experiment om tweeduizend mensen een maandelijks inkomen te verschaffen van 560 euro zonder enige vorm van tegenprestatie, laten dat zien.
In de eerste helft van de tweejarige proef blijken mensen met een basisinkomen gemiddeld 49,6 dagen te hebben gewerkt, ten opzichte van 49,3 dagen in de controlegroep (mensen met een gewone werkloosheidsuitkering); een verwaarloosbaar verschil. Daar staat tegenover dat zij gemiddeld 21 euro minder inkomsten hadden uit dat werk dan de mensen die geen basisinkomen ontvingen. Wel voelden mensen mét een basisinkomen zich gezonder (56 procent vond zichzelf (heel) gezond, tegenover 46 procent in de controlegroep) en ervoeren zij minder stress (55 tegenover 46 procent) en hadden zij minder last van bureaucratische rompslomp.
“Het basisinkomen kan een positief effect hebben op het welzijn van de ontvanger, ook al verbetert het op de korte termijn niet de kans op een baan”, zegt Minna Ylikännö, hoofdonderzoeker van het project in een reactie.
De onderzoekers wijzen erop dat de resultaten nog niet definitief zijn aangezien de data uit het tweede jaar nog niet zijn geanalyseerd. Het is dus te vroeg om stevige conclusies te trekken.
Experiment was een rechts plan
In Finland was het basisinkomen het kindje van links, dat filosofeert over een maatschappij waarin iedereen dezelfde basisuitkering krijgt. Die vervangt alle andere uitkeringen. De superrijken moeten helpen om dit alles te financieren. Toch heeft rechts nu het onderwerp geclaimd in Finland. De rechts-liberale regering van premier Juha Sipilä, een rijke zakenman, vindt het basisinkomen interessant als lokmiddel om werklozen actiever te maken. Critici wantrouwen daarom zijn experiment. Met een negatieve uitkomst van het experiment zou de regering de uitkeringen verder kunnen versoberen, zegt econoom Kangas: “Politici maken ons socialezekerheidsstelsel niet liever, maar gemener.”
Het experiment in Finland werd door economen uit de hele wereld met veel interesse gevolgd. Een groep van tweeduizend willekeurig geselecteerde werklozen kreeg een maandelijkse, belastingvrije toelage van 560 euro. Al hun andere eventuele inkomensondersteunende uitkeringen, zoals kinderbijslag en huursubsidie, mochten ze houden. De belangrijkste financiële prikkel was dat het basisinkomen voor de duur van de test van kracht bleef wanneer ze werk aannamen of een bedrijf oprichtten.
Het doel van het experiment was om te onderzoeken hoe het sociale vangnet in Finland beter kan worden ingericht. Na jaren van economische tegenvallers, groeit de economie eindelijk weer. Alleen neemt de werkloosheid veel minder snel af dan in andere Europese landen. Wellicht, was de gedachtegang, helpt het als het systeem werklozen niet straft met korting, maar juist beloont met extra inkomen.
In 2020 moeten alle resultaten van het tweejarig onderzoeksprogramma bekend zijn.