De ‘kleine uitschuiver’ van Schauvliege legt een structureel probleem bloot voor haar partij

Het is goed mogelijk dat de tot ontslag gedwongen Joke Schauvliege (CD&V) in mei een recordscore haalt aan de stembus. Toch legt haar ‘kleine uitschuiver’ een structureel probleem bloot voor haar partij. 

Vanaf dit najaar zullen Vlaamse landbouwers na extreem weer geen vergoeding van het rampenfonds meer krijgen voor geleden schade. Boeren zullen zich moeten verzekeren tegen schade door droogte of wateroverlast.

De reden voor de hervorming is helder: de klimaatverandering. What else? Er zijn te veel extreme weersomstandigheden. Daarom wordt het systeem budgettair onhoudbaar.

Die de-facto-afschaffing van het landbouwrampenfonds haalt twee hardnekkige misverstanden onderuit. Ten eerste klopt het niet langer dat de klimaatverandering geen impact heeft op dit kleine land. Het gebeurt ook hier en het gebeurt nu.

Daarnaast blijkt hoe vals de tegenstelling tussen klimaatzorg en landbouw wel is. Juist de boeren zijn de eerste en voornaamste potentiële slachtoffers van de klimaatverandering hier. Juist zij hebben belang bij een beleid dat op verandering voorbereidt. Juist zij zouden zich beter niet laten opjutten door belangengroepen die in een klimaatbeleid een instrument van de duivel blijven zien.

Het is, sinds haar toespraak in Lierde uitlekte, bekend dat Joke Schauvliege dat anders zag. Schauvliege zei natuur en landbouw te willen verzoenen. Door vervolgens met een complottheorie uit te pakken, deed ze exact het tegen­gestelde. Niet omdat ze er even niet bij was, maar omdat ze hoopte te scoren bij de achterban. Alleen jammer van de smartphonecamera’s in de zaal. Tot afgelopen dinsdagavond was Joke Schauvliege de Vlaamse minister van Milieu, Landbouw en Ruimte. Die nieuwe combinatie van bevoegdheden klonk op papier veelbelovend. Eindelijk zou één minister zowat de hele verantwoordelijkheid over de ‘Vlaamse ruimte’ krijgen. Belangrijk omdat je in het verrommelde Vlaanderen geen klimaat-, mobiliteit-, natuur- of landbouwbeleid kunt voeren zonder beter ruimtebeleid.

Helaas. Alweer is een cruciale regeerperiode verstreken. Dat Vlaanderen en België de Europese CO₂-uitstootnorm voor 2020 gaan halen, zoals CD&V steeds weer beweert, staat haaks op de feiten. Erger nog, om enigszins in de buurt van die norm uit te komen, zijn zowat alle toegestane trucs opgebruikt. Daardoor is de veel ambitieuzere norm voor 2030 nu al zo goed als onhaalbaar. Dat is natuurlijk niet de persoonlijke verantwoordelijkheid van Joke Schauvliege. Wel mag gezegd worden dat zij als vakminister veeleer onder dan boven haar gewicht heeft gevochten.

Behalve voor landbouw.

Groene Hoer

Zeggen dat CD&V iets heeft met de landbouw, is nogal een understatement. Sinds de stichting van België en later in de Vlaamse regering zijn er maar twee korte periodes geweest waarin de ‘katholieken’ niet de minister van Landbouw leverden: na de Tweede Wereldoorlog en onder paars-groen met Vera Dua (Agalev/Groen). De betogingsbordjes met ‘Groene Hoer’ behoren sindsdien tot het collectieve geheugen. Ze zeggen iets over hoe de landbouw­organisaties met de tijdelijke afsnijding van de macht omgingen.

Dat CD&V rücksichtslos voor de Boerenbond & co. kiest, is dus niet zo verwonderlijk. Maar er is wel wat veranderd. Je zou kunnen zeggen dat de fataal verrommelde Vlaamse ruimte het historische gevolg is van het jarenlange beleid van een machtspartij die al haar standen tegelijk bediende. Omdat het kon.

Die tijd is voorbij. De ruimte is ‘op’. Je kunt haar niet langer enerzijds aan de landbouw, anderzijds aan nieuwe woningen of bedrijven­terrein en nog eens anderzijds aan de natuur geven. Ook nu zal een compromis moeten worden gevonden. Maar het wordt lastig om dat compromis als partij te belichamen, want de ruimtelijke rek om iedereen overal zijn zin te geven, is eruit.

Het zakenmodel van CD&V als standenpartij staat onder druk. Nieuw is dat niet. Wie lid is van de christelijke arbeidersbeweging of Unizo is al lang geen gegarandeerde CD&V-kiezer meer. Leden van christelijke organisaties protesteren volgende week gloedvol mee tegen het sociaal beleid (woensdag) en tegen het klimaat­beleid (donderdag) van de regering.

Uitstervend ras

In zekere zin is Joke Schauvliege de verzinnebeelding van de oude catch all-CVP. Ze behoorde tot de beweging.net-flank, liet haar kabinet besturen door de Boerenbond, en zou perfect ook in een lokale jeugd­beweging thuis zijn.

Schauvlieges gedwongen exit uit de regering toont aan dat die profielen niet meer te verzoenen zijn. Met wat verbeelding kun je CD&V het eerste partijslachtoffer van het klimaat noemen. De aloude enerzijds-anderzijds­strategie van Wouter Beke om de partij een jongere aanblik te geven en tegelijk de oude machtsstructuren te blijven soigneren op de cruciale departementen (zie ook Onderwijs en Welzijn) loopt tegen haar limieten.

Joke Schauvliege zal in deze affaire geen stem verloren hebben. Veeleer integendeel. Maar het nog erg prille contact dat een verjongde CD&V noodgedwongen zoekt met nieuwe kiezers in de steden, is verbrand.

De situatie is al niet florissant. CD&V heeft zich in de kijker gewerkt als uitdager van regeringspartner N-VA. In werkelijkheid schuurt de Vlaamse christen­democratie, zoals vele Europese middenpartijen, tegen een bodemkoers aan. Onderzoek van het kiesgedrag in 2014 leert dat CD&V enkel nog oververtegenwoordigd is bij de oudere kiezers (65-plus). Het is amper overdreven om te stellen dat de CD&V-kiezer aan het uitsterven is.

De Vlaamse christendemocratie zit op een smeltende ijskap. Soms breekt er een groter stuk af en zie je plots de gevolgen van de klimaatverandering. Wat geldt voor de Noordpool, geldt ook voor de Wetstraat.