Too big to fail? Daar is de Big Bank weer

De Duitse regering wil een fusie van Deutsche Bank en Commerzbank snel doordrukken. Het fusieproces moet liefst nog voor eind mei in gang zijn gezet. Dat schrijft het Duitse blad WirtschaftsWoche. De twee grootbanken zouden samen een zogeheten bad bank oprichten waar ze hun onderdelen waar ze liever vanaf willen kunnen onderbrengen. De gezonde resterende delen zouden dan in de nieuwe fusiegroep komen. 

Omdat die bad bank als een vorm van staatssteun zou kunnen worden gezien, wil de regering vaart maken: met een nieuw, vermoedelijk eurosceptischer Europees Parlement zou het lastiger worden om die fusie door te drukken. Vandaar de haast. De Duitse minister van Financiën Olaf Scholz zei tegen persbureau Bloomberg alvast dat hij het idee van een nationale bankkampioen steunt.

Kwakkelstraatje

Het is natuurlijk maar wat je een kampioen noemt: de twee Duitse grootbanken zitten al langer in het kwakkelstraatje. Vooral Deutsche, toch gezien als een belangrijke systeembank in Europa, zit al langer in de hoek waar de klappen vallen. Een opeenstapeling van probleemkredieten, een rist gerechtszaken en tegenvallende resultaten maken dat de bank haar omzet zag dalen en vorig jaar maar nipt uit de rode cijfers bleef. In het laatste vierde kwartaal alleen echter dook de bank 409 miljoen euro in het rood. Ook Commerzbank zit in een dergelijke negatieve spiraal. 

“Een fusie tussen beide is eigenlijk ingegeven om een slechte reden”, oordeelt Hans Degryse, bankeconoom aan de KU Leuven. “Het is maar de vraag of zo’n nationale kampioen ondersteund door de Duitse regering een gezonde zaak is.” Degryse begrijpt het ergens wel. De aanhoudende lage rente heeft het klassieke verdienmodel van de traditionele banken ernstig aangevreten. Tegelijk zijn de regels aangescherpt, waardoor de financiële buffers die banken moeten aanhouden worden opgetrokken. “En intussen worden de banken ook nog eens belaagd door de nieuwe spelers, gemeenschappelijk fintech genoemd.” Denk daarbij aan de Googles van deze wereld die zich ook op de financiële dienstverlening gaan richten. En intussen dreigt de economische groeivertraging ook nog eens voor bijkomend gefrons te zorgen.  

Sociaal bloedbad

Toch ziet Degryse niet meteen een grote fusiebeweging ontstaan in Europa. “Binnen een lidstaat zelf zijn de effecten op de kosten groter. Een overlappend kantorennetwerk kan ingekrompen worden, bepaalde investeringen kunnen gespreid worden. Als je internationaal fuseert, zijn die efficiëntiewinsten minder te grijpen.” Dat is inderdaad een heikele horde die nog genomen moet worden, zeggen analisten: een fusie van Deutsche en Commerzbank heeft weinig zin zonder het schrappen van tienduizenden banen. Welke politicus zal voor dergelijk sociaal bloedbad willen tekenen?

Intussen is er aan de andere kant van de oceaan een fusie van een andere orde aan de gang. De twee grootse kredietverleners uit het zuidoosten van de VS, BB&T en SunTrust, hebben aangekondigd dat ze samensmelten tot de op vijf na grootste bank van het land. Analisten juichen de fusie toe, en verwijzen daarbij naar net dezelfde reden als Hans Degryse omtrent het nut van dergelijke fusie. Gezamenlijk kunnen ze flinke kostenbesparingen doorvoeren, waardoor ze meer kunnen investeren in technologie en digitalisering. 

Maar Europese banken, en dan vooral de middelgrote en grote instellingen, staan er over het algemeen een stuk zwakker voor dan hun Amerikaanse branchegenoten. Die laatste kunnen profiteren van een betere renteomgeving en vooral een veel grotere en bredere kapitaalmarkt. Ondanks de eengemaakte Europese markt is er hier nog steeds geen afgerond systeem voor het bankentoezicht of kapitaalverkeer. Wat een drempel betekent voor grensoverschrijdende fusiemogelijkheden. Onlangs nog zei ING-topman Ralph Hamers daardoor niet te geloven in een grote bankenfusie in Europa.

De voorzitter van de Amerikaanse reus Citigroup, Michael Corbat, gooide op het Wereld Economisch Forum in Davos nog de knuppel in het hoenderhok. Hij stelde dat Europese politici vanuit nationale trots naar eigen nationale kampioenen streven. Op die manier houden ze wel zelf de fragmentatie in stand. Die egelstelling valt af te lezen op de waardering van de banken. Zo worden Europese banken op de beurs nu ook veel lager geschat. De gemiddelde waarde bedraagt 0,71 per aandeel, waar dat voor de Amerikaanse financiële instellingen op 1,24 ligt.

Sluipende deregulering

Toch klinkt er ook aarzeling door bij dergelijke puur financieel gedreven fusies als die van BB&T en SunTrust. Door het huwelijk van die twee ontstaat een financiële instelling met een marktwaarde van 66 miljard dollar (zo’n 58 miljard euro). Daarmee is de fusiebank groter dan pakweg BNP Paribas en meer waard dan het Britse Barclays en Deutsche Bank bij elkaar, rekende het Financieele Dagblad voor. Voor de sector is de fusie van BB&T en SunTrust veruit de grootste sinds de kredietcrisis.

Tot dusver waren banken terughoudender geworden. De ongebreidelde drift naar expansie lag mee aan de basis voor wat uiteindelijk uitmondde in de financiële crisis. Degryse is dan ook op zijn hoede: “De echo ‘too big to fail’ klinkt nog in de wandelgangen. Daar moeten we beducht voor zijn. De regels zijn dan wel aangescherpt, maar zeker in de Verenigde Staten is er een sluipende ondergraving van de strengere regelgeving aan de gang.”