Dit is de man achter de VN-werkgroep die België de mantel uitveegt
Een werkgroep van VN-experts heeft net ons land bezocht en gezien wat er dringend kan veranderen om racisme aan te pakken. Excuses voor wat België tijdens het koloniale bewind in Congo heeft aangericht horen daarbij, zegt de Poolse voorzitter Michal Balcerzak.
Wat onderzoekt u precies?
“Eigenlijk bekijken wij wereldwijd de situatie van mensen van Afrikaanse origine en daartoe bezoeken wij verschillende landen. In de voorbije zes dagen hebben we daarom 35 meetings gehad met allerlei organisaties en met de Belgische overheid. We hebben nu een eerste lijst met aanbevelingen klaar en tegen september komt er een volledig rapport.”
Wat is volgens u daarin het belangrijkste punt?
“Een van de voornaamste is voor ons toch het gebrek aan onderricht in het secundair en basisonderwijs over het koloniale verleden. Dat heeft ons echt verrast. Voor ons onderzoek hebben we ook het AfricaMuseum bezocht en hoewel we de grote moeite appreciëren die het museum onlangs heeft gedaan, vinden we dat het het verleden nog beter van context moet voorzien.”
Hoe moet het museum dat dan aanpakken?
“We begrijpen de gevoeligheid van het debat en zien dat het instituut veel potentieel heeft, maar ook denken we dat het volledige historische verhaal erin moet worden verteld, waarbij er meer aandacht is voor het verlies aan mensenlevens dat zich tijdens de koloniale periode heeft voltrokken.
“Wie het museum bezoekt zonder goed op de hoogte te zijn van de geschiedenis, zou misschien weleens kunnen denken dat het koloniale bewind nog niet zo erg was. Daarom moet elke bezoeker er goed over worden ingelicht. Voorts denken we dat de beelden van zwarte mensen, die voor velen beledigend zijn, beter uit het museum kunnen verdwijnen en vinden we dat er te weinig aandacht is voor de oorzaken van de discriminatie waarmee de Afrikaanse gemeenschap te maken krijgt.”
Wat is de link tussen het koloniale verleden en het racisme van vandaag?
“Je moet je eerst de vraag stellen hoe België het gedane onrecht kan herstellen. Daarvoor moet je een volledig beeld krijgen van het verleden en erkennen wat België toen fout heeft gedaan. Het hele koloniale systeem was bijvoorbeeld ook gefundeerd op een visie waarin de Congolese identiteit werd beschouwd als minderwaardig. Om dat onrecht te herstellen lijken excuses ons alvast een goede eerste stap.”
Dus de Belgische regering moet zich formeel verontschuldigen?
“We geloven dat de Belgische regering spijt zou moeten betuigen over het grote aantal doden onder de bevolking van Congo. We kunnen niet eisen dat overheden zomaar haastig hun verontschuldigingen aanbieden, maar het lijkt ons wel een goed begin.”
Hoe moet België omgaan met de vele standbeelden van koning Leopold II en gebouwen die naar hem verwijzen?
“Het is ons opgevallen dat er geen monumenten zijn die het leed van de slachtoffers herdenken, terwijl er dus wel standbeelden zijn voor Leopold II. Volgens ons is dat niet gepast. Daarmee negeer je eigenlijk alle gruweldaden die in Congo zijn begaan. We zeggen niet dat alle beelden per se moeten verdwijnen, maar we willen de Belgische overheid wel de vraag stellen of dit de juiste boodschap is die België de wereld wil insturen.”