Nieuwe Chinese Zijderoute is een sluipweg voor parasieten

“Een keerzijde van de groeiende investeringen en handel in Afrika is de toename van het aantal geïmporteerde parasitaire infecties, inclusief intestinale schistosomiasis, loiasis, Afrikaanse slaapziekte, cutane leishmaniasis falciparum malaria”, schrijven Lei Wang, onder meer verbonden aan het Beijing Institute of Tropical Medicine, en collega’s.

Intestinale schistosomiasis wordt veroorzaakt door de parasitaire worm Schistosoma, die in Afrika, het Midden Oosten, Azië en Zuid-Amerika voorkomt, loiasis wordt veroorzaakt door de West-Afrikaanse "oogworm" loa loa, de Afrikaanse slaapziekte is het gevolg van de protozoa Trypanosoma brucei -, cutane leishmaniasis wordt veroorzaakt door de Trypanosoma Leishmanian, en komt voor in Azië, Afrika, Zuid- en Centraal Amerika, en Zuid-Europa, en falciparum malaria - de dodelijkste vorm van malaria veroorzaakt door de protozoa Plasmodium falciparum, die op alle continenten voorkomt op Europa na, maar veruit het meeste slachtoffers maakt in Afrika.

De terugkeer van dergelijke ziekten is ook te zien buiten China, voegen de onderzoekers eraan toe. “In het Midden-Oosten signaleren we de opkomst van een reeks ziekten in conflictgebieden zoals Syrië, Irak, Libië en Jemen, die verder verspreid zullen worden via handelsroutes”, zo meldt het persbureau IPS.

In 2013 lanceerde de Chinese president Xi Jinping de Nieuwe Zijderoute - het "Belt and Road Initiative" -, met als doel de handel en economische relaties met Aziatische en Afrikaanse landen te verbeteren, door een aantal grote infrastructuurwerken, onder meer havens, spoorlijnen en wegen en leningen.

Momenteel werken naar schatting 3 miljoen Chinezen in Afrika. Meer dan 430.000 Afrikanen wonen in de Chinese provincie Guangdong voor academische studies en zaken. Volgens de studie is het belangrijk om deze groepen beter op te volgen.

Uit schattingen van het Chinese ministerie van Gezondheid blijkt dat parasitaire en andere tropische ziekten in de vroege jaren 1990 veel voorkwamen in China. Meer dan een half miljard mensen waren geïnfecteerd met ascariasis - een spoelworm -, en zo’n 200 miljoen leden aan twee andere infecties: trichuriasis of zeepworm, en haakworm. 

Verschillende van deze infecties werden echter uitgeroeid, mede als gevolg van de sterke economische ontwikkeling, een sterke vermindering van de extreme armoede, de verstedelijking, andere landbouwpraktijken, verbeterde sanitaire voorzieningen en maatregelen tegen besmetting.

Bin Zhan, een van de auteurs van de studie, en hoofddocent aan de National School of Tropical Medicine van het Baylor College of Medicine in Texas, benadrukt dat China “mogelijk het eerste land is dat lymfatische filariasis uitroeit” en dat grote stappen heeft gezet in de bestrijding van Aziatische schistosomiasis. Ook is de besmetting met lintwormen, die via grond worden overgedragen, sterk teruggedrongen. Hetzelfde geldt voor malaria.

Zhan zegt dat ook andere landen kunnen profiteren van de ontwikkelingen in China. Economische ontwikkeling speelt volgens hem een belangrijke rol in het uitroeien van deze besmettingen, samen met andere factoren: de goede gezondheidsinfrastructuur, ziektebestrijding en preventie, plus overheidsinvesteringen in ontworming en het voorkomen van besmettingen.

Dat succes dreigt nu ondermijnd te worden. De studie somt negen NTD’s (Neglected Tropical Diseases) op die in opkomst zijn in China “als gevolg van de Nieuwe Zijderoute.” Malaria, leishmaniasis en schistosomiasis staan bovenaan die lijst.

Xiao-Nong Zhou, de directeur van het National Institute of Parasitic Diseases en het National Centre for Tropical Diseaseas Research in Peking, zegt dat het rapport de situatie in China goed inschat. “In 2007 was lymfatische filariasis uitgeroeid. Sinds 2017 is geen inheemse malaria meer gerapporteerd. We verwachten dat malaria volledig uitgeroeid is in 2020”, zegt hij.

Hij vindt dat het land zich nu moet richten op twee gebieden: “Een is de voortzetting van eliminatieprogramma’s voor NTD’s in China, twee is onze ervaring met beheersing en eliminatie van NTD’s exporteren naar andere settings, in Afrika of Azië”, zo zei hij aan IPS.

Zhan zegt dat China en India, ondanks het feit dat ze een omvangrijke farmaceutische sector hebben, “enigszins achterlopen als het gaat om de ontwikkeling van technologie tegen NTD’s, zowel wat betreft medicijnen als diagnostiek en vaccins. We moeten de aandacht van de zeer succesvolle China-Indiase farmaceutische machine zien te richten op deze ziekten, zodat er nieuwe producten ontwikkeld worden.”

De studie van de Chinese en Amerikaanse onderzoekers is gepubliceerd in PLOS Neglected Tropical Diseases.