Het is de doos van Pandora van de Belgische politiek. Het KI is de basis voor de belasting op woningen, maar is sinds 1975 – op de jaarlijkse indexering na – nooit aangepast. De meeste eigenaars betalen dus al lang te weinig onroerende voorheffing omdat de waarde doorheen de jaren flink is gestegen, zeker wanneer er renovaties zijn gebeurd. Die moeten wel worden aangegeven, maar Vlamingen hebben al eens de gewoonte dat te vergeten. En welke politicus of partij wil het KI aanpassen, wetende dat de belastingen zo flink de hoogte ingaan? Iedereen beseft dat het eindelijk eens moet gebeuren, maar niemand die het aandurft.

Of toch? Scherpenheuvel, Bekkevoort en Diest sloegen enkele jaren geleden de handen in elkaar om het anders aan te pakken. Via de intercommunale IGO trokken ze een schatter aan die één dag per week bij eigenaars gaat aankloppen. In acht op de tien gevallen blijkt dat er verbouwingen of aanpassingen zijn gebeurd en dat het KI dus echt wel moet worden aangepast. “Het ­kadaster heeft daar de tijd noch het personeel voor. Wij doen dus maar het werk en spelen de aangepaste gegevens door”, legt burgemeester Vandenberg van Bekkevoort uit.

De onroerende voorheffing is voor de gemeenten de belangrijkste ­inkomstenbron en wanneer het KI verhoogt, komt er uiteraard meer geld binnen. Bekkevoort wil op langere termijn de 2.700 woningen op zijn grondgebied checken. Voorlopig is er een honderdtal de revue gepasseerd, maar dat levert toch tussen 10.000 en 20.000 euro op.

“Veel gemeenten durven het niet uit vrees voor negatieve reacties, maar die hebben wij hier niet”, zegt Manu Claes (CD&V), burgemeester van Scherpenheuvel. Vandenberg ervaart hetzelfde. “Eigenlijk zou de Vlaamse regering dit moeten doen, maar die heeft er de moed niet voor. Wij wel. Dit is een eerlijker systeem en als je dat aan de mensen uitlegt, aanvaarden ze dat. Ik ben nu al voor de derde keer burgemeester. Dit heeft me geen stemmen gekost. Je kunt niet voor iedereen goed doen, maar wel proberen eerlijk te zijn.”

Europa begint overigens meer en meer kritiek te hebben op het Belgische systeem. Ook de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG) beseft dat het niet lang meer houdbaar is. Dat de belangrijkste lokale belasting gebaseerd is op fictieve gegevens is onverdedigbaar. VVSG spoort de regering aan het systeem aan te passen en kijkt daarvoor naar Nederland. Daar ­berekent de overheid elk jaar ­opnieuw de waarde van de woning.

En toch gelooft Katelijne D’Hauwers van de Verenigde Eigenaars nooit dat de politiek zal durven te raken aan het systeem. “Dat is politieke zelfmoord. Een herziening leidt altijd tot een belastingverhoging.” Bij Vlaams minister van ­Begroting Lydia Peeters (Open VLD) valt te horen dat de volgende regering maar moet beslissen.

De studie van ING over het kadastraal inkomen vindt u hier terug.