De banken krijgen in het jaarverslag van de Nationale Bank opnieuw een tik op de vingers van de gouverneur. Ze zijn nog altijd te gul met woonkredieten die vrijwel de volledige koopsom dekken. Ongeveer 35 procent van de hypotheken die in de eerste jaarhelft van 2018 werden toegekend, dienden om er meer dan 90 procent van de woningprijs te financieren. Dat is een risico, omdat de kans op wanbetaling bij dergelijke leningen groter is. Als de huizenprijzen dalen of de werkloosheid opeens toeneemt, zouden de verliezen op dergelijke leningen hoger kunnen uitvallen dan ingeschat.

‘De Nationale Bank heeft absoluut een punt. Ze waarschuwen hiervoor al een aantal jaar op rij, maar toch blijft het aantal risicovolle leningen jaar na jaar toenemen. De marges op die leningen zijn verder bijna onbestaande, en dat is erg gevaarlijk’, zegt Karel Van Eetvelt van bankenfederatie Febelfin.

‘De banken beseffen dat het een risico is, maar de sterke concurrentie in dit land is een grotere drijfveer dan het beperken van risico’s. De banken laten zich door elkaar opjagen. Het is goed dat er veel concurrentie is, maar het leidt tot een gedrag dat risico’s voor de toekomst kan inhouden.’

Forse maatregelen

Van Eetvelt: ‘De Nationale Bank zal daarom met forse maatregelen moeten komen, want de zelfregulering binnen de bankensector werkt duidelijk niet. Als dit zo doorgaat, zal de nationale bank haar rol moeten spelen en ervoor moeten zorgen dat concurrentiestrijd tussen banken niet hun belangrijkste drijfveer wordt.’

Al kan de Nationale Bank dat duidelijk niet in haar eentje, voegt de bestuurder daaraan toe. Zo heeft zij de banken al tweemaal opgedragen om extra kapitaal apart te zetten voor dit soort leningen, maar blijkbaar heeft dat nog geen effect gehad. ‘De politiek heeft druk uitgeoefend op de banken om ervoor te zorgen dat de toegang tot woonkrediet niet werd belemmerd. Toch gaan we het mensen moeilijker moeten maken om nog geld te kunnen lenen voor een woning. Politici nemen die beslissing natuurlijk niet graag. Toch gaan ze de mensen moeten zeggen dat niet iedereen nog zijn eigen huis gaat kunnen kopen.’

Onverantwoord gedrag

Zonder die extra regels laten die banken zich nog al te vaak meeslepen in een ‘race to the bottom’, zegt Van Eetvelt nog: ‘De banken beseffen wel dat er wat moet gebeuren. Het begint echter altijd bij een bank die zijn winstmarges laat zakken, waardoor de anderen klanten verliezen, waarop ook zij hun marges laten zakken. Het gaat allemaal om het behouden van klanten. Dat is op zich normaal, maar als dat prijsniveau te scherp gespeeld wordt, krijg je ongezonde evoluties.’

Van Eetvelt: ‘Na de financiële crisis van tien jaar geleden hebben de banken wel lessen geleerd. Ze hebben nu buffers die meer dan groot genoeg zijn. Maar als de marktwerking niet verder gecorrigeerd wordt, kunnen nog steeds ongelukken gebeuren wegens onverantwoord gedrag.’