Wat is het probleem met gevangen IS-strijders in Syrië en waarom zet Trump druk? "Probleem zie je al een jaar aankomen"
De laatste dagen van het kalifaat van IS in het noorden van Syrië zijn geteld. Goed nieuws, maar met een moeilijk neveneffect: wat met de IS-strijders die daar gevangen zitten? De Amerikaanse president Donald Trump vindt dat Europese landen hen moeten ophalen en berechten. Anders zijn we genoodzaakt hen vrij te laten, waarschuwt hij. Wat betekent dit eigenlijk? Conflictjournalist Rudi Vranckx geeft tekst en uitleg.
Wat is het probleem?
De door de VS gesteunde Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF), een alliantie van Arabische en vooral Koerdische milities, staan op het punt om het laatste stukje IS-grondgebied aan de oostelijke grens in Syrië in te nemen. Het zou nog een kwestie van dagen zijn. "Het probleem van de IS-strijders die daar gevangengehouden worden, wordt nu wel heel acuut", zegt Rudi Vranckx, momenteel in Irak.
"Trump had eerder al gezegd dat de VS zijn troepen uit het noorden van Syrië terugtrekt. De vraag is wat er dan gebeurt met de gevangenen die door Koerdische milities vastgehouden worden. Dat zijn vrouwen en kinderen, maar ook 800 IS-strijders. Wat moet er met hen gebeuren na de val van het kalifaat? De Koerdische milities kunnen en willen hen niet vasthouden, westerse landen zijn ook niet happig om ze terug te nemen."
"Als de Amerikanen vertrekken, riskeren ze dus op vrije voeten te komen. De kans is bovendien groot dat Turkije en de Syrische president Assad zich dan gaan mengen. En dan weet je niet wat er met die strijders gebeurt. Komen ze vrij, sluiten ze zich opnieuw aan bij IS, vormen ze ronddwalende cellen? Dat zijn grote veiligheidsrisico's."
Waarom zegt Trump dit nu?
Trump argumenteert dat de westerse landen de gevangen IS-strijders moeten overbrengen naar hun eigen land, waar ze vandaan komen, en hen daar moeten berechten. "Wij doen al zo veel en geven zo veel geld uit, het is tijd dat anderen hun job doen", zegt hij.
"Hij zet de Europese landen met de rug tegen de muur: jullie moeten dit nu doen", zegt Vranckx. "Punt is dat de meeste Europese landen de IS-strijders niet terugwillen en zeggen, laat hen ginder blijven, zodat ze daar berecht kunnen worden."
"Je zit nu met een probleem dat je eigenlijk al een jaar ziet aankomen. We hebben al de discussies gehad over de vrouwen en kinderen van gevangen IS-strijders, nu gaat het om de mannen, de strijders zelf. Dat is de kern: hoe pak je het veiligheidsprobleem aan."
"De Europese landen worden nu door Trump op een harde manier voor hun verantwoordelijkheid geplaatst, maar het is natuurlijk de vraag of hij het even hard zou spelen als hij nu tweet."
Zijn er alternatieven?
Onder de IS-strijders in Syrië zit zeker één Belg, weet Vranckx. Ook België is dus betrokken partij. N-VA-voorzitter Bart De Wever heeft al gezegd dat we geval per geval moeten bekijken. "Ik denk dat hij daar een pragmatisch standpunt inneemt."
"Er is geopperd om de strijders in Syrië zelf te berechten. Ik heb met Koerdische leiders gepraat, zij zeggen al een jaar dat ze die strijders niet terug kunnen en willen nemen. De laatste suggestie die ik van hen kreeg: waarom komt er geen internationale rechtbank voor IS-strijders, ad hoc? Dat is natuurlijk een complex gegeven, anderzijds zijn er in het verleden conflicten geweest waarbij dat gebeurd is."
"We gaan in ieder geval nog voor moeilijke uren en dagen staan."
Beluister het gesprek met Rudi Vranckx in "De ochtend":
Bekijk hieronder het verslag van "Het Journaal" over het einde van het kalifaat:
