Onrust in Wetstraat over terugkeer IS-strijders

De vraag over de terugkeer van Syriëstrijders sluimert ook in ons land al langer, maar de regering duwde die altijd van zich weg. “Er is geen draagvlak voor”, klonk het vorige week nog (DM 12/02). Nu wil minister van Justitie Koen Geens (CD&V) toch op zoek gaan naar dat draagvlak bij de bevolking, verklaarde hij in De zevende dag. Trump zette de kwestie op scherp door in een reeks tweets te eisen dat Europa zo’n 800 strijders terughaalt en in eigen land berecht.

Premier Charles Michel (MR) zoekt een oplossing in samenspraak met de buurlanden. Hij had zondag al telefonisch overleg met zijn Britse collega Theresa May over het thema en zal de komende dagen nog spreken met zijn Nederlandse ambtsgenoot Mark Rutte en de Franse president Emmanuel Macron. “We moeten een gelijklopende oplossing uitwerken”, stelde zijn woordvoerder. 

Er zitten momenteel een zestal Belgische Syriëstrijders vast in Noord-Syrië. Ze worden gevangengehouden door Koerdische milities. Nu de Amerikanen zich terugtrekken uit de regio, dreigt instabiliteit. Wat als de Koerden worden aangevallen door aartsvijand Turkije? De IS-strijders komen zo mogelijk op vrije voeten. Hergroeperen ze en komen ze terug naar Europa? En plannen ze mogelijk een aanslag? Het zijn vragen die onze veiligheidsdiensten bezighouden. “We weten niet wat er met hen gebeurt”, zegt Geens.

Nationaliteit afnemen

N-VA-voorzitter Bart De Wever zette de deur afgelopen vrijdag nog op een kier tijdens een verkiezingsdebat van Het Laatste Nieuws en VTM, maar die ging zondag snel weer dicht. De Vlaams-nationalisten willen de Syriëstrijders hun Belgische nationaliteit afnemen. “Dan zijn het geen Belgen meer en is het ook ons probleem niet meer”, zei ex-staatssecretaris Theo Francken (N-VA). 

Geens gaat daartegenin. “Ik wens geen vals gevoel van veiligheid te creëren.” Het afnemen van de nationaliteit levert au fond weinig op, redeneert hij. De kans is reëel dat Syriëstrijders van de bestaande migratiestromen gebruikmaken om naar ons land te komen en vervolgens onder de radar blijven. “We moeten kunnen weten waar ze zich bevinden om hen te controleren en op te volgen. Alleen zo vormen ze geen bedreiging.”

De kwestie is nog niet besproken in de regering. Open Vld houdt zich wat weg van de discussie. De liberalen blijven “voorlopig” bij het oude regeringsstandpunt om enkel kinderen jonger dan 10 jaar terug te halen. MR sluit zich aan bij het standpunt van de premier om eerst met de buurlanden te overleggen. 

Ook de oppositiepartijen Groen, dat een grondige studie van de risico’s vraagt, en PS houden zich afzijdig. Alleen sp.a-Kamerlid Hans Bonte bekritiseert de regering omdat ze “geen gecontroleerd beleid heeft over IS-strijders”.

Het blijft een erg delicate kwestie, zeker nu een minderheidskabinet aan de macht is. Voor de terugkeer van IS-strijders staan de veiligheidsdiensten voor een dubbel dilemma. Het betekent dat ons land moet onderhandelen met de Koerden over een uitlevering. Maar zij hebben geen officiële diplomaten. Ook dreigt ons land Turkije, nog steeds een NAVO-partner, te schofferen.

En dan is er nog de vraag welk risico ons land loopt door de IS-strijders in Belgische gevangenissen op te sluiten. Ze kunnen andere gevangenen beïnvloeden of uitgroeien tot een soort martelaars.