Hoe ziet Vlaamse natuur er in 2050 uit?

“Zowel op globaal als op Europees en Vlaams niveau is de achteruitgang van de biodiversiteit en de ecosystemen die ze levert moeilijk te stoppen”, zo staat te lezen in de introductie van het nieuwe Natuurrapport van het INBO.

Het doel van het INBO is om die achteruitgang alsnog te stoppen, terug te draaien als het kan: “De natuur in Vlaanderen kan mee een oplossing bieden voor een aantal belangrijke maatschappelijke uitdagingen”. En dat kan volgens het rapport met groenere infrastructuur. Die infrastructuur kan aan de hand van vier scenario’s verwezenlijkt worden.

Een eerste scenario of “kijkrichting” veronderstelt dat mensen zoeken naar natuur “om zich te ontspannen, om van een mooi landschap te genieten en om buren, wijkbewoners en andere stads- en dorpsbewoners te ontmoeten”. De focus ligt op het herstel van traditionele landschappen. 

Zo zouden landelijke gebieden voldoende landschapselementen uit het verleden krijgen. De meest vruchtbare gronden rondom een dorpskern moeten opnieuw instaan voor de productie van groenten en fruit. In een stad moeten er dan weer voldoende groene ruimtes ingericht worden. De stadstuintjes, groendaken en tuinstraten die nu al aan populariteit winnen, zouden in groten getale groeien.

(Lees verder onder de foto)

Een tweede scenario schrijft nulbeheer of minimale interventie door de mens voor. Het resultaat zou een robuuste en wilde natuur zijn. Daarnaast moeten grote dorpskernen verder verdicht worden, gebouwen zouden de hoogte ingaan. Ook worden landbouw en de natuur beter van elkaar gescheiden: dat spreekt voor zich aangezien de mens niet mag ingrijpen in de natuur.

Het derde scenario is trouwens ook van betrekking op de natuur. Maar in de plaats van die haar gang te laten gaan, wil men er hier mee samenwerken. Hoe dat verwezenlijkt wordt? Door natuurlijke processen die “voordelen opleveren voor de mens, zoals bestuiving, bodemvruchtbaarheid, water- en luchtzuivering” te optimaliseren. En bij dit scenario zijn landbouw en natuur - in tegenstelling tot het vorige – sterk met elkaar verweven. Zo zou de biodiversiteit die landbouw negatief beïnvloedt (bijvoorbeeld insecten en everzwijnen) ook afgeremd worden.

Een laatste scenario, en overigens het minst positieve voor de biodiversiteit, is er eentje waarbij de natuur als “waardevol middel” wordt beschouwd “om een inkomen te genereren”. Grondstoffen moeten daar vooral efficiënter gebruikt worden en de groene infrastructuur wordt verwezenlijkt via slimme markttransacties. Steden hebben geen stadstuintjes of groene daken, wel zijn er parken. Huizen met een uitzicht op die parken zijn vanzelfsprekend duurder dan de exemplaren zonder een groen uitzicht. 

Verder zou er worden ingezet op industriële landbouw. Dat betekent dat teelten via precisielandbouw en specialisatie voor maximale rendabiliteit moeten zorgen. Ook is er, net zoals bij het tweede scenario, een strikte scheiding tussen natuur en landbouw.

(Lees verder onder de foto)

Het recente natuurrapport ‘Natuurrapport 2018’ of ‘NARA-S’ is al het derde in de reeks. ‘Natuurrapport 2014’ of ‘NARA-T’ en ‘Natuurrapport 2016’ of ‘NARA-B’ gingen eraan vooraf en maakten de balans op van de ecosystemen en behandelden methodes om de ecosystemen te waarborgen.

Het rapport moet het debat over de mogelijkheden van groene infrastructuur verbreden. Het is trouwens niet de bedoeling dat men zich strikt vasthoudt aan één scenario. Een combinatie zou wellicht de beste keuze zijn. Wel bieden de gescheiden toekomstvisies in het rapport een klare kijk op de biodiversiteit in Vlaanderen anno 2050.