Kan een partijvoorzitter ook premier zijn?
Ontslagnemend premier Charles Michel wordt opnieuw voorzitter van de MR. Zo hoopt hij zijn politieke gewicht ten volle te benutten bij de verkiezingen. Het doel: een linkse as zonder MR vermijden.
“Ik ben klaar om mijn verantwoordelijkheid op te nemen.” Charles Michel liet er op zijn persconferentie geen twijfel over bestaan. Hijzelf, en niet huidig partijvoorzitter Olivier Chastel, zal de MR als kopman naar de verkiezingen leiden.
De Franstalige liberalen staan in mei met de rug tegen de muur. De peilingen vallen tegen. Hoe minder stemmen ze halen, hoe groter het risico om buitenspel te worden gezet in de volgende regering. In de partij leeft de vrees dat PS, Ecolo en cdH een zogenaamde ‘olijfboomcoalitie’ zonder liberalen op de been willen brengen. Belangrijke PS-figuren zoals Paul Magnette zijn duidelijk voorstander van zo’n linkse as.
Die angst speelt mee. Bij MR beseffen ze heel goed dat de linkse partijvoorzitters in elk debat hun pijlen zullen richten op premier Michel, ongeacht zijn functie. Dan kan hij maar beter zelf zijn bilan verdedigen, vinden ze.
Bij MR beseffen ze heel goed dat de linkse partijvoorzitters in elk debat hun pijlen zullen richten op premier Michel, ongeacht zijn functie
Hoewel Chastel van een “puur persoonlijke beslissing” spreekt, is zijn stap opzij vooral een rationele politieke afweging. De trouwe partijsoldaat zou het sowieso moeilijk hebben gehad om uit de verf te komen tegen het verbale geweld van Elio Di Rupo (PS), Jean-Marc Nollet (Ecolo) of Maxime Prévot (cdH). De apotheker krijgt nu een elegante exit naar Europa, waar hij in de voetsporen mag treden van Charles’ vader Louis Michel.
Angela Merkel
Feit is ook dat het rommelde in de partij. “De laatste tijd waren er geruchten dat sommige partijgenoten Charles Michel liever naar Europa zagen vertrekken”, zegt Alain Gerlache, journalist voor onder meer de RTBF. “Met deze beslissing verstevigt Michel weer zijn greep op de partij. Het is een manier om aan zijn tegenstanders duidelijk te maken: ‘j’y suis, j’y reste.’”
Nog belangrijker voor Michel is de positionering na de verkiezingen, wanneer de nieuwe regering wordt gevormd. In België wordt een regering op de been gebracht door de partijvoorzitters. Als premier sta je aan de zijlijn, bezig met het in gang houden van ‘s lands machinerie. Dat scenario wil Michel vermijden. Hij wil niet vanuit de Wetstraat 16 toekijken hoe zijn partij opzij wordt geduwd. Daarom eist hij zelf een plek op in de cockpit.
Een premier die ook partijleider is: buitenlandse politici bewijzen dat het kan. De Britse prime minister Theresa May is de numero uno van de Conservatieven. En ook de Duitse bondskanselier Angela Merkel combineerde jarenlang de leiding van partij en regering. Pas toen haar macht definitief aan het tanen ging, nam ze afscheid als partijvoorzitter. Haar opvolgster, Annegret Kram-Karrenbauer, is ook de volgende kandidaat-bondskanselier.
‘De laatste tijd waren er geruchten dat sommige partijgenoten Charles Michel liever naar Europa zagen vertrekken. Met deze beslissing verstevigt Michel weer zijn greep op de partij. Het is een manier om aan zijn tegenstanders duidelijk te maken: ‘j’y suis, j’y reste.’’
In eigen land toverde premier Elio Di Rupo (PS) in 2014 een gelijksoortig manoeuvre uit de mouw. Daags na de verkiezingen duwde Di Rupo voorzitter ad interim Paul Magnette in een ondergeschikte rol om zelf het partijleiderschap weer op te nemen en politieke deals te sluiten. Het premierschap in lopende zaken nam hij er intussen bij.
Toch blijft het een gewaagde keuze. Vraag maar aan voormalig premier Guy Verhofstadt, die in 2004, na een diep conflict met voorzitter Karel De Gucht over het migrantenstemrecht, de ‘politieke leiding’ van de liberalen overnam. Het experiment beviel slecht. Na enkele dagen nam Dirk Sterckx de rol ad interim over.
Kater
De vraag is: kan Michel twee petjes combineren? Hij meent van wel. Het is niet omdat hij partijvoorzitter wordt dat hij plotseling geen aandacht meer heeft voor het algemeen belang. “Ik heb veel respect voor de functie van een premier. Uiteraard zal ik de belangen van het hele land blijven verdedigen.” Tegelijk moet een premier in zijn ogen het recht krijgen om – zoals iedere politicus – zijn ideeën te verdedigen in de aanloop naar de verkiezingen. De botsing van ideeën is eigen aan het democratische debat.
‘De MR gaat voor stabiliteit. Met ons geen institutionele avonturen’
Toch zegt oppositiepartij Groen niet overtuigd te zijn. Zo plaatst fractieleider Kristof Calvo vraagtekens bij de dubbele rol van Michel. “Een premier moet tot de laatste dag de belangen van het land centraal plaatsen.”
Michel schuift alvast enkele opvallende prioriteiten naar voren. “De MR gaat voor stabiliteit. Met ons geen institutionele avonturen”, herhaalde hij gisteren meermaals op de persconferentie. Een boodschap waarmee hij vooral de kiezers in het Franstalige landsdeel wil geruststellen. Zij zijn nog niet vergeten hoe de MR in 2014 als enige Franstalige partij in zee ging met de N-VA, voor velen nog steeds de vijand. Bij sommigen leeft de overtuiging dat niet Michel maar wel Bart De Wever (N-VA) de echte baas van de regering was.
Op deze manier houdt Michel ook al zijn opties open. Hij brandt de N-VA niet helemaal af, want de liberalen kijken nog altijd tevreden terug op de sociaal-economische samenwerking. Maar hij houdt hen wel op een afstand. Als de Vlaams-nationalisten met hem in zee willen gaan, dan zullen ze zich op communautair vlak koest moeten houden. Daaruit blijkt dat Michel de kater van het Marrakech-pact nog niet helemaal heeft verwerkt.
Tegelijk beseft hij zeer goed dat de kans bestaat dat hij straks, na de verkiezingen, misschien toch over links moet gaan.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
