Correspondent in Irak: "Koerdische milities gaan IS-strijders niet zomaar vrijlaten"

Sinds dit weekend woedt een hevig politiek debat over de terugkeer van IS-strijders die opgesloten zitten in gevangenissen in het noorden van Syrië. De Amerikaanse president Donald Trump stelde afgelopen weekend in een tweet dat de Europese landen de strijders moeten terughalen en berechten. Anders riskeren ze na de val van het kalifaat op vrije voeten te komen. In verschillende landen, ook bij ons, wordt stevig gediscussieerd over wat er met de strijders dient te gebeuren.

Naar schatting 800 IS-strijders, 700 vrouwen en meer dan 1.500 kinderen worden allemaal vastgehouden door Koerdische milities in het noorden van Syrië. Volgens het OCAD zouden 4 tot 6 Belgische mannelijke strijders daar in de cel zitten, 17 vrouwen en 32 kinderen zitten in Syrische kampen.

De Koerdische milities zijn al langer vragende partij dat Europese landen de IS-strijders terugnemen. Ze kunnen en willen hen daar niet vasthouden en voelen zich gesterkt door de tweet van president Trump, zegt Wladimir van Wilgenburg, correspondent in Erbil, Koerdisch gebied in Irak, in "De ochtend." "De Syrische Koerden reageerden zelfs verbaasd, want ze hadden dit niet verwacht."

Volgens de Verenigde Staten is de val van het kalifaat in het noorden van Syrië nabij. De VS wil zich terugtrekken zodra dat gebeurd is. Maar wat als het zover is en er is nog geen akkoord over wat er met de IS-strijders moet gebeuren. Hoe reëel is de kans dat ze effectief op vrije voeten zouden komen?

"De Koerden gaan die strijders niet zomaar vrijlaten", zegt Van Wilgenburg. "Het betekent ook een veiligheidsrisico voor de Syrische Koerden zelf. Ze willen gewoon dat die mensen teruggaan naar de landen waar ze vandaan komen. Ze vrezen voor chaos na het vertrek van de VS, dat landen als Turkije mogelijk zullen aanvallen, en dat er in die chaos strijders zouden ontsnappen. Ook in Europa bestaat de vrees dat ze zouden verdwijnen en dan weer opduiken in Europa."

Niet iedereen is er happig op om IS-strijders terug op te nemen en in eigen land te berechten. Een van de mogelijkheden is dat ze berecht worden in Irak, in ons land heeft de N-VA dat al voorgesteld. "Dat is een optie, in het verleden zijn al Belgische IS-strijders naar Irak gebracht en berecht", zegt Van Wilgenburg. "Irak is ook bereid om gevangen strijders en vrouwen voor het gerecht te brengen. Het probleem dat veel westerse landen zien, is dat in Irak de doodstraf bestaat."

IS-strijders uit Syrië weghalen, hoe zien de Koerden dat? "Dat is eigenlijk tamelijk lastig", zegt Van Wilgenburg. "Journalisten die naar het noorden van Syrië reizen, gebruiken de onofficiële grens tussen de Koerdische gebieden in Irak en Syrië. Het zou een optie kunnen zijn om de strijders tot aan die grens te brengen en hen van daar naar consulaten in Irak te brengen. Een andere mogelijkheid is dat de VS de strijders met militaire vliegtuigen naar hun landen terugbrengt."

Beluister het gesprek met Wladimir van Wilgenburg in "De ochtend":