Kristien Hemmerechts schrijft het verhaal van een collaboratietweeling: "Nie wieder. Dit mag niet meer gebeuren"
De tweeling Toon en Hein Van den Brempt, zonen van Duitsgezinde ouders in de Tweede Wereldoorlog, kwam aan het woord in de Canvas-reeks “Kinderen van de collaboratie”. Hun familieverhaal staat nu uitgebreid te lezen in een boek van Kristien Hemmerechts: "Het verdriet van Vlaanderen". "Vlaamse SS'ers waren erger dan de Duitsers," zegt de schrijfster.
Toon en Hein Van den Brempt zijn 73 jaar nu, geboren in 1945. Ze komen uit een “zwart nest”: vader Henri Van den Brempt was lid van de Waffen-SS, moeder Lies was de secretaresse van Richard Junclaus, het Duitse hoofd van de Belgische SS. Ook de rest van de familie, aan vaders- en moederskant, heulde mee met de vijand. Een oom was medeverantwoordelijk voor een aantal nazi-razzia’s, onder meer in Meensel-Kiezegem en Vorst. Na de Tweede Wereldoorlog werd de tweeling opgevoed door een tante en in pleeggezinnen.
Bekijk hieronder een fragment van "Kinderen van de collaboratie":
De broers vertelden over hun jeugd in “Kinderen van de collaboratie”, de beklijvende reeks op Canvas. Daarna kwamen ze in contact met schrijfster Kristien Hemmerechts en zij heeft hun verhaal verder uitgewerkt. Daarvoor hadden ze lange gesprekken, bezochten ze het Duitse concentratiekamp Neuengamme, het Holocaustmemoriaal Yad Vashem in Jeruzalem en raadpleegden ze archieven. "En we botsten geregeld," geeft Hemmerechts toe.
In het boek “Het verdriet van Vlaanderen” - een variatie op “Het verdriet van België” van Hugo Claus, dat ook al over collaboratie ging - probeert Kristien Hemmerechts het verhaal van de collaborerende familie te vertellen én rekening te houden met de gevoeligheden van de slachtoffers.
Het ging niet over de Vlaamse zaak, het ging over Hitler
Hemmerechts concludeert dat de Vlaamse SS-familieleden erger waren dan de Duitsers. Ze vonden de Duitsers zelfs te laks tegenover de "terroristen" van het verzet.
“We hebben een al te rozig beeld gecreëerd van onze rol in de oorlog,” legt Kristien Hemmerechts uit in "De wereld vandaag" op Radio 1. “De collaborateurs waren zogenaamd idealisten, door pastoors naar het oostfront gestuurd. De repressie was zogezegd onrechtvaardig. In de dossiers die we in handen kregen sneuvelen al die mythes. Het ging niet over de Vlaamse zaak, het ging over Hitler en het fascisme en het stichten van een Nieuwe Orde.”
Kristien Hemmerechts “maakt een diepe buiging voor de moed van Hein en Toon. Ze hebben ontzettend veel gehouden van hun familie, en desondanks hebben ze deze tocht aangevat. Dat was heel hard.”
"Eigen bloed trekt", dat is een natuurlijke reflex, beseft Hemmerechts. "Ik mag zelf iets slechts zeggen over mijn familie, maar iemand anders niet.” Bij de broers heerst er dus tweestrijd. “Ze kunnen hun familie niet zien als monsters, maar aan de andere kant moeten ze de feiten onder ogen zien.” Uiteindelijk is zelfs met pseudoniemen gewerkt in het boek, om de familie te ontzien.
Ik kijk met schaamte en angst naar Antwerpen
Na het schrijven van “Het verdriet van Vlaanderen” zegt Kristien Hemmerechts: “Ik kijk anders naar de stad Antwerpen waar ik woon, met schaamte en angst, want het kan opnieuw beginnen. Er zijn onrustwekkende tekenen dat mensen vergeten wat er gebeurd is en bereid lijken om dingen te herhalen.”
Ze verwijst naar de grafschennis van tientallen joodse zerken in Straatsburg. En naar de “Schild en Vrienden”-ontluistering in Pano, “de dag nadat we naar het Holocaustmuseum in Jeruzalem waren geweest.”
“Ik dacht dat we dat allemaal hadden gehad. Dat we geloofden dat iedereen gelijk was. Maar het begint opnieuw. Ik hoop dat lezers van dit boek zullen beseffen: “Nie wieder”. Dit mag niet opnieuw gebeuren. "
De schrijfster durft ook een aantal parallellen met hedendaagse kwesties te trekken, zoals de gevraagde excuses voor de kolonisatie, de kwestie van de terugkerende Syriëstrijders, of "de opsluiting van Salah Abdeslam, de man die zijn bomgordel weggooide. Ik denk dat hij nooit zal vrijkomen. Terwijl de oom van de tweeling 16 jaar in de gevangenis zat en daarna is vrijgelaten."
“Het verdriet van Vlaanderen” van Kristien Hemmerechts is uitgegeven bij De Geus. Het wordt voorgesteld, met muziek, foto’s en tekeningen van de beide broers Van den Brempt op 20 februari in Bozar in Brussel, op 27 februari in Leuven, op 30 april in Diest.
“Kinderen van de collaboratie” op Canvas is gebaseerd op het boek “Kinderen van de repressie” van Koen Aerts, uitgeverij Polis.
Bekijk hieronder het volledige gesprek met Kristien Hemmerechts in "De afspraak":
