Weer van dat: Russen worden gek van valse bommeldingen

De afgelopen dagen was het weer flink raak: vier keer op rij in Sint-Petersburg, één keer in de hoofdstad Moskou. De meldingenterreur begon in september 2017. Daarna zijn er volgens de Moskouse afdeling van veiligheidsdienst FSB (de voormalige KGB) in 75 van de 85 Russische regio's bommeldingen geweest.

De politie ontruimde gisteren in Sint-Petersburg een ziekenhuis voor oorlogsveteranen. In Moskou waren de afgelopen anderhalf jaar ongeveer zeshonderd meldingen -en nog eens honderd in de regio rond de hoofdstad. Volgens het Russische persbureau RIA Novosti schat de FSB de financiële schade op zo'n 150 miljoen roebel (ruim 2 miljoen euro).

Zakenkrant RBK meldt dat de inzet van politie en hulpdiensten alleen in de week van 10 tot en met 17 september 2017 maar liefst 300 miljoen roebel (ruim 4 miljoen euro) kostte. Bijna twee miljoen burgers moesten tot nu toe worden geëvacueerd, uit onder meer winkelcentra en treinstations. Nergens bleek de bommelding echt te zijn.

Tijdens het WK voetbal in Rusland, afgelopen zomer, was er opnieuw een golf aan valse meldingen. De veiligheidsdiensten verklaarden toen dat de dreigingen uit het buitenland kwamen, in samenwerking met 'kwaadwillende elementen' in Rusland zelf. Doel zou zijn het WK te ontregelen en de Russische maatschappij te ontwrichten. Daarna bleef het even rustig, maar in januari ging het weer los met de bommeldingen. Het dieptepunt was afgelopen weekend, toen de politie in Sint-Petersburg drie dagen lang tientallen winkelcentra, scholen en kantoren ontruimde.

Eergisteren was Moskou opnieuw aan de beurt, met zeker twintig winkelcentra. Soms met een bizarre verwijzing: een aantal brieven en e-mails waarin werd gewaarschuwd voor een bom, was ondertekend door niemand minder dan de Russische president Vladimir Poetin, meldt de Petersburgse website Fontanka.

De vraag is natuurlijk wie de 'terroristen' zijn. “De meldingen kunnen een instrument van chantage zijn'', denkt Artjom Kirjanov van de Kamer voor maatschappelijke controle. “Door de evacuatie leiden commerciële organisaties zoals winkelcentra grote verliezen.” Kirjanov stelt dat de werkwijze in andere landen een geëigende methode van afpersing is.

Zeker één bommelding in Moskou had een economisch motief. Die kwam binnen bij de online taxiservice Gett. De melder eiste betere betaling van de chauffeurs die bij Gett zijn aangesloten.

Een andere melding, in de stad Magnitogorsk, voedde heel andere speculaties. Daar kregen overheidsinstanties en scholen begin januari te horen dat er bommen waren geplaatst, een paar dagen na de gasexplosie in een flatgebouw op oudjaarsdag, waarbij bijna veertig mensen omkwamen. Die tragedie ging met zo veel vreemde feiten gepaard, dat veel mensen overtuigd zijn dat het niet om een ongeluk, maar om een aanslag ging. Terreurorganisatie IS zou later die maand de verantwoordelijkheid claimen.

Waarom waren er juist vlak na het flatincident bommeldingen in dezelfde stad? Al snel ging het verhaal dat veiligheidsdienst FSB zelf de meldingen had gedaan, om zo de mensen te trainen in het geordend en zonder paniek verlaten van een pand bij explosiegevaar. In Magnitogorsk zouden namelijk ook op andere locaties bommen zijn gevonden, maar dat wilden de autoriteiten onder de pet houden.