Direct naar artikelinhoud
Saudi-Arabië

Saudische kroonprins zoekt vijf maanden na moord op Khashoggi nieuwe vrienden in Azië

De Indiase premier Narendra Modi verwelkomde kroonprins Mohammed bin Salman van Saudi-Arabië innig bij hun ontmoeting in New Delhi.Beeld REUTERS

Kroonprins Mohammed bin Salman (MBS) van Saudi-Arabië zoekt, vijf maanden na de moord op journalist Jamal Khashoggi, nieuwe vrienden en olieklanten in Azië. Na bezoeken aan Pakistan en India komt hij donderdag in China aan. Maar de VS blijven belangrijk.

De Saudische kroonprins Mohammed bin Salman mag dan in het Westen even persona non grata zijn, in Azië krijgt hij deze week een warm welkom. In Pakistan met een straaljagerescorte, 21 saluutschoten en een persoonlijke lift van premier Imran Khan, in India met een klassieke bear hug van premier Narendra Modi. En dan moet China’s Xi Jinping donderdag nog komen.

Het is de eerste Aziatische reis van Mohammed bin Salman (kortweg MBS) sinds de affaire-Jamal Khashoggi, de kritische journalist die begin oktober – waarschijnlijk op instigatie van MBS zelf – in het Saudische consulaat in Istanbul werd vermoord. De actie deed MBS’ groeiende internationale reputatie als moderne vernieuwer en bruggenbouwer in één klap teniet.

In Azië zijn er genoeg andere landen die olie willen kopen, handel willen drijven en niet moeilijk doen over mensenrechten en democratie

De Saudische banden met de Verenigde Staten en Europa zijn sindsdien sterk bekoeld. In reactie daarop wendt Saudi-Arabië zich tot Azië. Daar zijn genoeg andere landen die olie willen kopen, handel willen drijven en niet moeilijk doen over mensenrechten en democratie. MBS hoopt er zijn diplomatieke isolement op te heffen en steun te verwerven in zijn strijd tegen aartsrivaal Iran.

Aanslag in Kashmir

Gisteren werd MBS bij aankomst vanuit Pakistan in New Delhi van het vliegveld afgehaald door Modi zelf – een volgens Indiase deskundigen eervolle breuk met het protocol. Ondanks de lastige timing. India en Pakistan liggen op ramkoers na de aanslag in Kashmir, waarbij vorige week 44 Indiase militairen omkwamen. India zegt dat Pakistan er de hand in had en heeft wraak gezworen. Pakistan ontkent en dreigt terug te slaan.

Om beide partijen te vriend te houden en te voorkomen dat de kwestie zijn eigen missie zou overschaduwen, bood de kroonprins aan te bemiddelen. Hij verzekerde Modi ervan dat Saudi-Arabië India’s zorgen over extremisme en terrorisme deelt, zonder overigens naar Pakistan te verwijzen, en beloofde intensievere samenwerking met India op het gebied van inlichtingenwerk en cyberveiligheid.

MBS prees de eeuwenoude banden tussen India en Saudi-Arabië, die ‘in ons DNA’ zitten

MBS prees de eeuwenoude banden tussen India en Saudi-Arabië, die “in ons DNA” zitten, mede dankzij miljoenen Indiase gastarbeiders en 25 miljard dollar (22 miljard euro) aan bilaterale handel. Maar veel belangrijker is de olie. Saudi-Arabië is nu al India’s grootste leverancier, met 17 procent van de ruwe olie en 33 procent van het gas. Dit wordt nog meer, nu India vanwege de Amerikaanse sancties tegen Iran zijn andere leverancier kwijtraakt.

Modi en MBS kondigden grote Saudische investeringen aan in India: in een raffinaderij in Ratnagiri, maar ook in landbouw, infrastructuur en communicatie. MBS denkt aan 100 miljard dollar (88 miljard euro) in twee jaar tijd. Dat is meer dan tweemaal zoveel als de Saudische investeringen in de afgelopen twee jaar, die op hun beurt de vrucht waren van Modi’s Midden-Oostenreis in 2016. Een opsteker voor de premier, kort voor de verkiezingen in mei.

Mohammed bin Salman en Pakistaans premier Imran Khan.Beeld AFP

Hoewel India voor Saudi-Arabië geopolitiek en economisch veel belangrijker is dan Pakistan, was ook MBS’ bezoek aan Islamabad cruciaal. Saudi-Arabië en Pakistan, twee soennitische landen, zijn oude vrienden. Saudi-Arabië geldt als de leidende staat van de islamitische gemeenschap, de ‘ummah’, kernmacht Pakistan als beschermer van de heilige plaatsen (er zijn al decennia Pakistaanse militairen in Saudi-Arabië gelegerd). Beide landen hebben nu ruzie met de VS – Riyad vanwege Khashoggi, Islamabad vanwege zijn steun aan de Afghaanse taliban.

Deze week hielp MBS Pakistan financieel uit de brand. Het land zit krap bij kas vanwege de rente op enorme leningen van China en heeft een reddingsoperatie van het IMF nodig. MBS zegde 20 miljard dollar (17,6 miljard euro) steun toe, voor een nieuwe olieraffinaderij en andere infrastructuur. Wel gaat het om zachte toezeggingen, net als bij de belofte om 2.000 Pakistaanse gevangenen vrij te laten – Pakistaanse gastarbeiders hebben het zwaar in Saudi-Arabië.

Pakistan zit krap bij kas vanwege de rente op enorme leningen van China en heeft een reddingsoperatie van het IMF nodig. MBS zegde 20 miljard dollar (17,6 miljard euro) steun toe

Nieuwe Zijderoute

Donderdag komt MBS aan in China, de grootste afnemer van Saudische olie. De gesprekken met president Xi Jinping, die al in 2016 een ‘strategisch partnerschap’ sloot met koning Salman (MBS’vader), zullen behalve over toegang voor Chinese bedrijven ook over investeringen in infrastructuur gaan. Beide landen zien heil in het Chinese ‘Belt and Road Initiative’, de Nieuwe Zijderoute. Al is China wel van de evenwichtige benadering. Samenwerking met Saudi-Arabië wil niet zeggen dat China minder goede vrienden zal zijn met Iran.

De VS blijven volgens analisten de belangrijkste bondgenoot voor Riyad, ondanks al deze Aziatische toenaderingen. Hoewel het Amerikaanse Congres kritisch is over de zaak-Khashoggi, blijft president Trump een vriend. Omdat Saudi-Arabië een onmisbare bondgenoot is tegen Iran. En omdat het voor miljarden aan Amerikaanse wapens koopt en mogelijk ook nucleaire technologie, tot ontsteltenis van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden.

De premiers Khan en Modi hoeven zich dan ook niet rijk te rekenen, stelde de Pakistaanse schrijver Mohammed Hanif deze week in The New York Times. Ja, de bezoeken van kroonprins Mohammed bin Salman waren historisch, maar “de prins speelt met Pakistan en India omdat hij nu even met de nek wordt aangekeken door de jongens en meisjes in het Westen – de kinderen met wie hij het liefst wil spelen”.