Zwitser vocht tégen Islamitische Staat. En staat daar nu voor terecht

Johan Cosar is geboren en getogen in Zwitserland, maar zijn grootouders hebben Syrische roots. De hele familie is ook lid van de Syrische christelijke gemeenschap. Enkele jaren geleden reisde Cosar af naar Syrië, oorspronkelijk om er als freelance journalist te werken. Maar toen hij ter plaatse zag dat de jihadisten steeds meer de christenen viseerden, wilde hij hen verdedigen. 

En dus hielp de ex-officier bij de oprichting van de zogenaamde ‘Syriac Military Council’, een christelijke privémilitie. Hij rekruteerde leden en deelde de militaire skills die hij had geleerd in het Zwitserse leger met zijn compagnons. Zo gaf hij wapentrainingen en hielp hij checkpoints opzetten. Op het hoogtepunt van de strijd in Syrië was Cosar bevelhebber van meer dan 500 man. Twee jaar lang vocht hij voor de militie.

Terug in Zwitserland in 2015 werd hij gearresteerd. Nu staat hij terecht voor ‘het vervoegen van een buitenlandse strijdkracht zonder de expliciete toestemming van de overheid’. Dat is verboden volgens het militaire strafwetboek van het neutrale Zwitserland. “De wet verbiedt om voor een buitenlandse macht te vechten”, aldus een woordvoerder van het leger. “Wie die macht is, is irrelevant.”

Er zijn goede historische redenen voor de wet: eeuwen lang vochten jonge Zwitserse mannen strijd in het buitenland. Zwitserse huurlingen werden onder meer gerekruteerd door Napeoleon, de Spanjaarden, de Nederlanders en de Britten. Maar toen Zwitserland zich als neutraal land opwierp, besloot de overheid dat het nogal ongemakkelijk zou zijn dat Zwitserse mannen langs verschillende kanten in Europese oorlogen zouden vechten. De praktijk werd verboden. Vandaag zijn de enige troepen die legaal in het buitenland mogen opereren de Zwitserse garde in Rome.

Dus moet Johan Cosar het uitleggen in een militaire rechtbank. Het proces gisteren ging van start met een kleine demonstratie van vrienden, familie en kennissen. “Vechten tegen IS is geen misdrijf”, stond er op hun banners te lezen. Cosar zelf heeft geen spijt van zijn acties in Syrië en vindt dat hij geen vervolging verdient voor het “strijden tegen terrorisme”. Naar eigen zeggen wilde hij de religieuze minderheid in Syrië “van een zekere dood beschermen”.

Het is afwachten wat de rechtbank daarover denkt. De maximumstraf die hij kan krijgen, is drie jaar cel. Maar de Zwitser hoopt de rechters ervan te overtuigen dat zijn motieven eervol waren, en dat hij “de juiste strijd voerde”. Enerzijds zijn er indicaties dat het gerecht mild zal zijn; de sfeer in de rechtbank was rustig, eerder relaxed. Anderzijds wil de overheid niet het signaal geven dat het zomaar getolereerd wordt om zich in buitenlandse oorlogen te mengen, “eervol” of niet.

Ook verschillende Zwitserse burgers zijn de laatste jaren naar Syrië getrokken, veelal om te vechten voor IS of om er met IS-strijders te trouwen. Sommigen zijn al naar huis en zitten achter tralies, anderen zitten in Koerdische gevangeniskampen. Net zoals België en andere Europese landen worstelen ze in Zwitserland nu met de vraag wat er met die Syriëstrijders moet gebeuren. Sowieso kijken zij tegen een zwaardere straf dan Cosar aan: 20 jaar gevangenisstraf. De oud-militair hoort zijn verdict ten vroegste vrijdag.