Wetenschappers weerleggen alle kritiek: vrouwelijke Vikingkrijger heeft wel degelijk bestaan

Op het einde van de negentiende eeuw werd een prestigieus Vikinggraf uit de tiende eeuw gevonden in Birka op het Zweedse eiland Björkö. Naast het lichaam vond men er ook overblijfselen van twee paarden en een collectie oorlogswapens. Men ging er toen vanuit dat graf van een grote mannelijke krijger was, maar nu hebben wetenschappers herbevestigd dat het om een vrouwelijke krijger gaat.

Toen het Vikinggraf werd opgegraven, ging het volgens archeoloog Hjalmar Stolpe (1841-1905) duidelijk om een krijger: de overledene werd begraven met een zwaard, een bijl, een speer, enkele pijlen, een mes, schilden en twee paarden. Daarnaast werd het lichaam gevonden met een bordspel in de schoot, waarmee gevechtsstrategieën werden uitgewerkt. Kortom: het was zeker en vast een machtige krijgsheer.

Osteologe Anna Kjellström van de Stockholm University mocht de botten enkele jaren geleden onderzoeken voor een ander project, en ontdekte zo enkele tegenstrijdigheden. “De jukbeenderen waren fijner en dunner dan bij een man, en de heupen waren erg vrouwelijk”, concludeerde ze. Ze kreeg echter veel kritiek van verschillende collega’s. Volgens die sceptici waren de verkeerde beenderen geanalyseerd of had de opgegraven persoon geen sporen van wonden. Anderen beweerden zelfs dat de persoon een transgender was.

De onderzoekers hebben hun huiswerk daarom opnieuw gedaan en weerleggen de kritiek uit 2017 in het wetenschappelijke tijdschrift Antiquity. Opnieuw luidt de conclusie: het krijgsgraf was voor een persoon van hoge status, en de krijger erin was ondubbelzinnig een vrouw. 

Ze benadrukken het feit dat de juiste persoon werd geanalyseerd, dat die alleen was begraven en er dus geen andere mannelijke krijger bij begraven was. Volgens de onderzoekers bewijzen de wapens die achtergelaten werden in het graf de hoge status van de krijger. Ze sommen alle vondsten één voor één op: een zwaard, bijl, vechtmes, twee lansen, twee speren, een reeks schilden en liefst 25 pijlen. Die laatste voorwerpen wijzen erop dat de Viking een ervaren boogschutter was. 

Daarnaast werden in het graf ook de botten van twee paarden gevonden, wat eveneens wijst op de hoge status binnen de Vikingsamenleving. Huishoudelijke gereedschappen die meer geassocieerd worden met Vikingvrouwen werden daarentegen niet gevonden in het graf.

De wetenschappers leggen ook uit dat de vroegere, verkeerde identificatie het resultaat was van een studie die gedaan werd op basis van de inhoud van het graf, en dat een analyse van de botten ontbrak. In de nieuwe studie wordt nogmaals gewezen op het feit dat ten tijde van de ontdekking, op het einde van de negentiende eeuw, de Vikingkrijger enkel werd geassocieerd met mannen. Het beeld was dus gebaseerd op vooroordelen. 

De Vikingmythologie heeft wel altijd het bestaan van vrouwelijke strijders vermeld. De eerste die betwiste de vrouwelijke krijger enkel fictie is, was Charlotte Hedenstierna-Jonson, een archeoloog aan de Universiteit van Uppsala. Op basis van een DNA-studie vond ze bij de krijger uit het graf in Birka geen sporen van Y-chromosomen, die een indicatie zijn voor het mannelijk geslacht. Ze concludeerden dat het DNA van alle geteste botten twee X-chromosomen hadden.

Tot slot was er nog de hypothese dat de krijger een transgender zou geweest zijn. “Transgender is een moderne, vooral westerse term, en het is dus problematisch als we die zouden toepassen op personen uit een ver verleden”, aldus de auteurs nog.