Tien jaar lang – van 1962 tot 1972 – liep op de toenmalige BRT het programma Hier spreekt men Nederlands, een show van vijf minuutjes waarin twee taalkundigen en een sprekende hond het volk de standaardtaal moesten aanleren. Nu zijn die afleveringen erfgoed in zwart-wit, maar nog steeds wordt van de openbare omroep verwacht dat ze de taalnorm mee bepaalt. Door nieuws­ankers op de buis te brengen die perfect Algemeen Nederlands spreken, zonder regionaal accent. En ook presentatoren op radio en tv horen zo te spreken.

“Misschien moeten we die perfectie loslaten”, zegt Stefan Grondelaers. Hij is Vlaming, maar doceert Taalkunde in Nijmegen. En hij schreef mee aan de nieuwe visietekst van de Taalunie. Daarin wordt gepleit voor taalbeleid dat nauwer aansluit bij taalvormen die Vlamingen écht spreken. Standaardtaal blijft – zeker geschreven – belangrijk, maar er is niks mis met wat regionale en sociale inkleuring in de media. Grondelaers ging gisteren in een opiniestuk in De Standaard nog een stapje verder: hij vraagt een nieuwe wind binnen de VRT.

“Dat Nieuwsnederlands spreekt vrijwel niemand in Vlaanderen, en daar is ook een reden voor”, zegt Grondelaers. “In Nederland heeft de taal honderden jaren de tijd gehad om zich te ontwikkelen tot standaardtaal. Maar in onze contreien waren er vroeger enkel dialecten, en het Frans als belangrijkste taal. Omdat er geen norm was, heeft de overheid dan maar beslist het Nederlands uit ­Nederland in te voeren als standaardtaal. Met een heksenjacht op onze dialecten tot gevolg.”

De VRT was een belangrijk propaganda-instrument om dat Algemeen Nederlands op te leggen – hoewel geen enkele Vlaming de nieuwe norm eigenlijk in het hart sloot – en is er nog steeds de grote beschermer van. “In Nederland is dat anders”, zegt Grondelaers. “Daar mag je aan nieuwsankers horen waar ze vandaan komen. Niemand maakt daar een probleem van. De weerman uit Friesland heeft een duidelijke tongval, en waarom ook niet?” Volgens Grondelaers volgt de VRT de haar opgelegde regels ook niet altijd: “Tom De Cock op MNM klinkt een stuk Vlaamser dan Martine Tanghe.” De openbare omroep zelf liet gisteren weten dat er voorlopig geen reden is om de standaardtaal te laten vallen.

“Niet mijn Nederlands”

De mening van Grondelaers viel gisteren in veel Vlaamse huiskamers slecht. “Ik heb héél wat reacties en zelfs grove mails gekregen. Gek eigenlijk. Waarom vechten mensen voor een taal die ze zelf niet spreken? Stel dat Bart Peeters op tv plots overschakelt op ge, spreekt hij dan geen standaardtaal meer?”

Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA), notoir taalliefhebber, retweette gisteren een berichtje van pedagoog Dirk Van Damme, die het voorstel van Grondelaers afbrandde. “Ik ben het er absoluut niet mee eens”, zegt Bourgeois. “Die man zegt dat wij het Standaard­nederlands niet kennen, maar ik ken dat Brabantse tussentaaltje dat we zo vaak op tv zien ook niet. Kinnekes, pakt eens da boekske, dat is niet mijn Nederlands. Standaardtaal zorgt net voor gelijke kansen voor iedereen. Daarom moeten we het blijven onderwijzen en blijven hanteren als norm op televisie.”