Ronaldo lijkt immuun, Neymar en Eden Hazard iets minder: hoe gaan profvoetballers om met zware mentale druk?

In het voetbal gaat veel aandacht naar fysieke, technische en tactische parameters, maar het mentale aspect speelt minstens een even grote rol en dat is nu op grote schaal onderzocht. En dat is op zich speciaal, zeker op deze schaal, met data-analyses van bijna 7.000 wedstrijden in Europa's grootste competities zoals Spanje, Duitsland, Engeland, verschillende seizoenen lang. 

"Voor sporten als honkbal en basketbal bestaan er veel meer data, maar voor voetbal is dit de eerste keer. Er bestonden bijvoorbeeld wel al data over penalty's trappen, maar bijvoorbeeld niet over welke beslissingen spelers nemen en hoe ze die uitvoeren", duidt Robberechts. 

"Mentale druk in voetbal is nog onontgonnen terrein", vult professor Jesse Davis van het Departement Computerwetenschappen aan. "Daarop hebben we een model ontwikkeld dat op basis van machine learning een inschatting maakt van hoeveel mentale druk een speler in balbezit ervaart."

Het model analyseert vervolgens hoe de speler in kwestie presteert onder druk: welke beslissing maakt hij, wordt de gekozen actie goed uitgevoerd en hoeveel impact heeft deze actie op het resultaat van de wedstrijd? De onderzoekers hanteerden verschillende parameters om te bepalen hoe groot de druk is in een bepaalde wedstrijd, zoals het type wedstrijd (uit of thuis, tegen een rechtstreekse concurrent, hoe beslissend) en ook het verloop van de match (liggen de scores dicht bij elkaar, en hoe dicht zijn we bij het einde van de wedstrijd?). 

Sommige toppers gaan uitstekend om met die druk, meer nog, ze worden zelfs beter, maar dat geldt zeker niet voor alle toppers. Sommigen bezwijken eraan, en gaan minder goed spelen. Maar of het beter is dat spelers beter presteren wanneer de druk hoog is, is niet zomaar zwart-wit te bekijken.

"Het meest ideale scenario is dat profvoetballers een stabiel niveau hebben ongeacht de druk", zegt Jan Van Haaren, onderzoeker bij SciSports. "Zo zien we in onze analyses dat de Portugese ster Cristiano Ronaldo weinig last ondervindt van de druk: zijn prestaties blijven constant. De Braziliaan Neymar daarentegen lijkt wel gebukt te gaan onder de spanning. Wanneer de druk hoog is, neemt hij minder goede beslissingen." 

Ook Eden Hazard (foto) is in het onderzoek opgenomen: de aanvallende speler van Chelsea voert zijn acties in de wedstrijd beter uit onder druk, maar neemt anderzijds minder goede beslissingen, die weinig opleveren. Sergio Agüero, de gevreesde topspits van Manchester City en ploegmaat van Kevin De Bruyne, scoort dan weer in beide onderdelen beter bij stress.  Grote druk lijkt de Argentijn beter te maken. Cristiano Ronaldo is de metronoom: hij bevindt zich in het middelpunt: stress lijkt hem niet te raken. 

Uiteraard kunnen statistische analyses als deze heel nuttig zijn voor trainers, want dan kunnen ze heel doelgericht aan die specifieke aandachtspunten gaan werken met de spelers in kwestie.

Maar ook op de transfermarkt kan zulke informatie van goudwaarde zijn: als een topclub miljoenen betaalt voor een speler, weet hij dat die speler veel stress zal ervaren. Als hij daarmee kan omgaan, is dat een grote bonus. "In onze analyse merken we bijvoorbeeld op dat de Engelse topclub Liverpool (foto onder) een doordacht transferbeleid heeft. Zij trekken spelers aan die beter presteren als de druk toeneemt. Of dat een bewuste strategie is, kunnen we niet zeggen, maar het is zeker opmerkelijk", zegt onderzoekster Lotte Bransen van SciSports. 

De onderzoekers stellen hun rapport deze week voor op de gerenommeerde MIT Sloan Sports Analytics Conference in Boston. "De grote namen uit de sportwereld gaan daar zijn. Het is dé grootste conferentie in de sport", vertelt Robberechts ons. Download via deze link de volledige paper van de onderzoekers.