Sofie Lemaire wil meer vrouwen tegen de gevel zien
Meer vrouwen op straat, dat is wat Sofie Lemaire wil. Voor Canvas maakt ze een programma dat ervoor moet zorgen dat onze steden de vrouwen uit hun geschiedenis eindelijk gaan eren door ze de plaats te geven die ze verdienen: op een naambordje tegen een gevel.
In welke straat woont u? Is die vernoemd naar een persoon, dan is de kans bijzonder groot dat het een man is. 85 procent van de straten, pleinen en perken die naar een individu verwijzen, zijn namelijk opgedragen aan een man. Amper 15 procent aan een vrouw, berekenden de lui van Canvas nadat ze het stratenplan van acht Vlaamse steden hadden uitgeplozen.
Dat was zo ontstellend weinig, dat de zender besloot er een programma aan te wijden, zegt presentatrice Sofie Lemaire. “De vrouwenzaak belangt mij nogal aan en ik zocht al even naar een manier om daar ook concreet iets aan te doen. Toen we erachter kwamen dat er zo weinig plekken in onze publieke ruimte naar vrouwen zijn genoemd, was de keuze snel gemaakt. We worden gewoonweg omringd door mannen die we als waardevol en eervol moeten zien. Maar de vrouwen, die zijn in de plooien van de geschiedenis verdwenen.”
Acht steden
Canvas zocht acht steden aan om mee te werken en allemaal toonden ze zich bereid om hun stadsarchieven open te stellen. Brussel, Antwerpen, Gent, Brugge, Oostende, Leuven, Mechelen en Hasselt zijn nu naarstig op zoek naar vrouwelijke inwoners die in de loop van hun leven een opmerkelijke prestatie hebben geleverd.
‘We worden omringd door mannen die we als waardevol en eervol moeten zien. Maar de vrouwen, die zijn in de plooien van de geschiedenis verdwenen’
Mocht u zelf voorstellen hebben, zijn die ook welkom op de website van Canvas. Voorwaarde: ze moet overleden zijn. Levende personen komen namelijk niet in aanmerking voor een straatnaam. De komende maanden wil de televisiezender online alle voorstellen verzamelen en de verhalen van de opmerkelijke vrouwen bundelen.
In de loop van volgend jaar volgt een tv-programma waarin de situatie stad per stad gefileerd wordt. “En hopelijk volgt daarna ook actie”, zegt Lemaire. “Alle steden reageerden in ieder geval erg enthousiast en zeiden het belangrijk te vinden dat vrouwen een plek hebben in de publieke ruimte. Maar stuk voor stuk schrokken ze zich ook een hoedje wanneer we hen confronteerden met de cijfers. De kaartjes spreken dan ook voor zich. Geen enkele stad deed het noemenswaardig beter dan een andere. We gaan ervan uit dat die in de rest van Vlaanderen zeker niet beter zal zijn, dus het zou leuk zijn mocht de actie ook buiten die acht steden navolging krijgen.”
Waar te beginnen?
Vraag is waar je begint, wanneer je vrouwen meer aandacht wil geven. In het verre verleden of de recente geschiedenis? Bij de populaire cultuur of de hogere kunsten? Bij de politiek of de wetenschap? “Als je begint na te denken, is het lijstje eindeloos”, zegt Lemaire. “Ik kan er ook niet zomaar eentje uitkiezen. Voor mij verdienen vrouwen als Ann Christy, Ann Saelens, La Esterella of Jeanne Brabants sowieso hun eigen plein, bibliotheek of brug. En ik vind het bijzonder straf dat bijvoorbeeld Clara Peeters, een hooggewaardeerde tijdgenote van Rubens en de eerste vrouw ooit die een solotentoonstelling in het Prado kreeg, nog nergens op een naambordje staat.”
‘Voor mij verdienen vrouwen als Ann Christy, Ann Saelens, La Esterella of Jeanne Brabants sowieso hun eigen plein, bibliotheek of brug’
Stad Antwerpen is het daarmee eens, zegt Johan Vermant, woordvoerder van burgemeester Bart De Wever (N-VA). “Daarom dat we in 2017 al beslist hebben om vrouwen prominenter in ons straatbeeld te krijgen.” De stad heeft een reservestraatnaamlijst, maar daar bleken toen voornamelijk mannen op te staan. Daarom hebben we twee jaar geleden beslist om daar evenveel vrouwen op te zetten. In de nieuwe wijken die we aanleggen, letten we er ook op dat er evenveel plaatsen naar vrouwen als naar mannen worden vernoemd.”
De verandering zal wel traag gaan, zegt Vermant. Want straten hernoemen, dat staat niet op de planning. “Gelukkig is Antwerpen een stad in volle expansie. Alle vrouwen die op de lijst staan, zullen ooit aan de beurt komen. Wie een goede suggestie heeft, mag ons die dan ook zeker laten weten.”