Het verhaal van een maharadja, rebellie en 3 oorlogen: waarom Kashmir de eeuwige twistappel tussen India en Pakistan is

"Kashmir is de hemel op aarde" vond de Moghul-keizer Jahangir die in de 17e eeuw over een groot deel van Indië regeerde. Jahangir (1605-1627) ging er ook naartoe om het gebied nog een keer te zien alvorens te sterven.

Geografisch ligt Kashmir in het noorden van het Indische subcontinent, geprangd tussen de bergketens van de Himalaya en de Karakoram. In het centrum ligt de vallei van de rivier Jhelum, een zijrivier van de Indus. Daar wonen de meeste Kashmiri's en twee op de drie inwoners zijn sinds de middeleeuwen moslim. In het westelijke berggebied Jammu wonen vooral hindoes, in het oostelijke Ladakh boeddhisten, vooral Tibetanen.

Onder de Britse overheersing was Kashmir een van de vorstelijke staten. Hari Singh, de maharadja of hindoeheerser, regeerde er over een grote meerderheid van moslims. Dat werd een probleem toen Brits-Indië in 1947 plaats maakte voor de onafhankelijke staten India en Pakistan. Die inderhaast doorgevoerde verdeling gebeurde op basis van religieuze lijnen: waar er een meerderheid van moslims was, ontstond Pakistan; de rest werd India. (Lees verder onder de foto).

De droom van Hari Singh van een onafhankelijk Kashmir tussen India en Pakistan in, bleek al snel een illusie toen kort na de onafhankelijkheid een deel van zijn bevolking in opstand kwam en strijders van de Pasjtoen-minderheid vanuit Pakistan Kashmir binnenvielen. Hari Singh vroeg en kreeg militaire steun uit India, maar moest in ruil zijn vorstendom laten aansluiten bij die staat. (Lees verder onder de foto).

Een jaar later eindigde de eerste oorlog tussen India en Pakistan met de verdeling van Kashmir langs de frontlijn of "line of control". Sindsdien hebben beide landen nog twee oorlogen uitgevochten over Kashmir: in 1965 en in 1999, telkens na Pakistaanse infiltratie in Indiaas Kashmir. Telkens werden die invallen afgeslagen door het sterkere India.

Pakistan geeft dan ook de voorkeur aan een indirect conflict door de steun aan moslimrebellen in Indiaas Kashmir. Daar woedt met regelmaat een opstand van moslims tegen het Indiase bestuur van groepen die of aanhechting willen bij Pakistan of een onafhankelijke moslimstaat willen. Toch zijn niet alle moslims in Kashmir gekant tegen India. (Lees verder onder de foto.)

Kashmir wordt met regelmaat geteisterd door aanslagen en opstanden door erg verscheiden moslimgroepen, die behalve van Pakistan ook de steun krijgen van onder meer de Afghaanse taliban terwijl ook terreurgroepen zoals Al Qaeda en IS voet aan de grond proberen te krijgen in Kashmir.    

India reageert met harde repressie, die echter ook veel burgers treft en veel jongeren naar extremistische groepen drijft. Een oplossing lijkt niet echt in zicht. India is niet van plan om het strategisch belangrijke gebied op te geven en Pakistan hoopt via gestook in Kashmir India te ondermijnen.

Belangrijke factor is China, dat Xinjiang en Tibet controleert en een bondgenoot van Pakistan is. In 1962 heeft China na een korte oorlog het oostelijke district Aksai Chin in Kashmir ingelijfd. De rivaliteit tussen de twee opkomende grootmachten in Azië is dan ook het scherpst in de Himalaya en Kashmir vormt daar een frontlijn in.

En dan is er nog een religieuze factor: de op meer dan 3.300 meter gelegen grot van Amarnath in Kashmir is een van de belangrijkste pelgrimsplaatsen voor hindoes, die er een grote ijspilaar vereren die als lingam van de god Shiva symbool staat voor de creatie van leven.