Waarom tv- en radiopresentatoren nooit moeten niezen
Kijkers of luisteraars hebben er waarschijnlijk zelden bij stilgestaan, maar presentatoren van tv- en radioprogramma’s kenden het mysterie al langer. Allen is het immers ooit overkomen in de studio: een hoestbui, een vervelende kuch of een kikker in de keel. Maar vrijwel niemand moest ooit niezen voor de camera of microfoon. Daar blijkt nu een interessante wetenschappelijke verklaring voor te zijn.
Niezen is een beschermingsreflex die optreedt bij irritatie van het neusslijmvlies. Het lichaam blaast weg wat irriteert. De reflex vertrekt vanuit het brein. “En daar zit ook de verklaring voor het zelden of nooit moeten niezen door presentatoren in actie”, zo legt neuroloog Chris van der Linden van het Gentse AZ Sint-Lucas uit in “De wereld vandaag”.
Concentratie en sterke focus
Chris van der Linden: “Als een mens zich scherp focust, worden andere reacties die gaan via het brein fel afgeremd. Presenteren is een zeer sterke vorm van focussen. Het centrale zenuwstelsel selecteert en bepaalt de focus. Alles eromheen wordt geëlimineerd. De niesreflex wordt op die manier tijdelijk uitgeschakeld. Bij sommige diersoorten wordt het bij het jagen zelfs heel extreem, en worden verschillende lichaamsfuncties compleet afgesloten. Vergelijkbaar is de hik, een irritatie van het middenrif. Ook dat kan bij sterke focus afgesloten worden door het brein.”
“Dat presentatoren tijdens hun werk nooit moeten niezen, bewijst dat het heel veel concentratie vergt. Vergelijk het met autorijden. Achter het stuur gebeurt het wel dat je moet niezen. De aandacht is minder sterk. Rijden doe je veel meer onbewust. Je moet minder perfect gefocust zijn. Daarom kan je in een auto ook verschillende dingen tegelijk doen: van radio luisteren tot naar het landschap kijken.”
Hoesten kan je hooguit afremmen
Helemaal gevrijwaard van niezen zijn presentatoren tijdens uitzendingen nu ook weer niet. Chris van der Linden: “Mocht het een presentator toch overkomen in een studio of zaal, dan zou het wel eens veroorzaakt kunnen worden door scherp licht. Ongeveer 20% moet niezen bij het kijken in fel licht, bijvoorbeeld de zon.”
“Hoesten overkomt mediamensen wel. Het is een prikkel vanuit de keel. Tijdens een concert hoor je weinig mensen hoesten. Zodra het applaus begint, hoor je plots vele mensen hoesten. Je kan het hooguit afremmen. Je kan het bewust controleren en tijdelijk verminderen. Maar het lichaam schakelt hoest niet uit zoals het dat wel doet met de niesreflex.”