De bodemloze put van Gent-Sint-Pieters: nog eens tien jaar over stellingen lopen?
Terwijl de reizigers blijven toestromen, staat het grootste station van Gent al negen jaar in de stellingen. De renovatie lijkt wel een bodemloze put. Verschillende partijen eisen nu dat het Rekenhof een onderzoek start.
“Ik herinner mij nog dat ze hier een eerste tunnel aan het graven waren. Dat moet zes à zeven jaar geleden geweest zijn zeker?” Noël Tilley (60) haalt de schouders op, het geheugen laat hem even in de steek. Exact is het negen jaar geleden, in 2010, dat de schop in de grond ging voor de hernieuwingsoperatie van station Gent-Sint-Pieters. “Het is hier al jaren één grote bouwwerf. Echt hinder heb ik er niet van, maar aangenaam is het natuurlijk niet.”
Zoals voor veel pendelaars is het beeld van de achterkant van het station dagelijkse kost geworden. Onder het gewelf van de vernieuwde sporen 9 tot en met 12 doemt een klein doolhof van hekken, stellingen, putten en ander oplapwerk op. Verder aan de sporen 7 en 8 is het al meer dan een jaar een constant gekletter. Het geluid van reizigers die de ijzeren vervangtrap op snellen om nog net in de wagon te springen.
“Een trein heb ik er nog niet door gemist”, zegt Ali Vertoont (52). Toch lijkt de lijdensweg van het station er af en toe ook eentje voor reizigers te worden. Met zijn elektrische plooifiets – “23 kilo zwaar” – kan hij naar de meeste vernieuwde sporen via de lift. “Maar soms gebeurt het eens dat we op spoor 8 moeten zijn. Dat zeulen doet mijn rug geen deugd, neen”, kan hij er nog mee lachen.
Het lijkt een beetje het je-m’en-foutisme dat de meesten aan de dag leggen: ‘Wat kan je eraan doen?’ Al in 1996 besloten NMBS en stad Gent dat het stationsgebouw aan renovatie toe was. De capaciteit moest ook fors worden verhoogd om de verwachte aangroei van 30.000 tot 60.000 reizigers per dag op te vangen. Uiteindelijk bereikten NMBS, De Lijn, stad Gent en de Vlaamse overheid in 2004 een akkoord. Vandaag is nog maar de helft van de sporen vernieuwd.
‘De nieuwe streefdatum is nu 2028. In het beste geval zullen de werken aan de perrons dus meer dan 18 jaar hebben geduurd’
Meer zelfs, de werken liggen al een jaar stil. Intussen zijn de kosten zo fors opgelopen dat de NMBS besloten heeft om de rest van de renovatie drastisch terug te schroeven. Er ligt nu een ontwerp op tafel met minder glas, kleinere koepels en minder winkelruimte. Alleen: voor dat nieuwe ontwerp moet er ook een nieuwe bouwaanvraag worden ingediend.
“De nieuwe streefdatum is nu 2028. In het beste geval zullen de werken aan de perrons dus meer dan 18 jaar hebben geduurd”, zegt CD&V-Kamerlid Veli Yüksel (die ondertussen overstapte naar Open Vld), die net als veel Gentenaars zijn geduld stilaan verliest. Hij heeft daarom een resolutie ingediend bij de Kamer waarin het Rekenhof wordt gevraagd om een audit uit te voeren naar de renovatie. Zowel de aanbestedingsprocedure, de kosten als de vertragingen moeten onder de loep worden genomen.
Zowat alle Vlaamse partijen steunen zijn initiatief, waaronder de Gentse Kamerleden Karin Temmerman (sp.a), Peter Dedecker (N-VA), Stefaan Van Hecke en Evita Willaert (Groen) en hun fracties. Ook de Open Vld-fractie steunt de resolutie.
“Men heeft van in het begin de fout begaan om slechts de helft van het project aan te besteden”, zegt Stefaan Van Hecke (Groen). “Bij de aanbesteding voor het tweede deel heeft de aannemer van het eerste deel uiteraard veel voorkennis, terwijl het voor andere aannemers zeer moeilijk is om in te pikken. Geen wonder dat de offerte van de aannemer, die eigenlijk een monopoliepositie bezit, veel te hoog ligt.”
Kamerlid Karin Temmerman (sp.a) was schepen in Gent toen de werken aan het station in gang werden gezet. “De opsplitsing van de aanbesteding is inderdaad een van de redenen waarom het fout is gelopen. De NMBS heeft daar destijds zelf voor gekozen.” De socialiste hoopt via het Rekenhof te achterhalen wat precies de oorzaak is voor de opeenstapeling van tegenslagen. En vooral: hoe de werken weer in gang kunnen worden gezet.
Zandstralen
Voor de omwonenden van het station lopen de werken de spuigaten uit. In het oorspronkelijke plan zouden de werken in 2020 klaar zijn. Vervolgens werd die deadline opgeschoven naar achtereenvolgens 2022, 2024 en 2028. “Het is inderdaad welletjes geweest”, zegt Marc, wiens huis in de Reigerstraat langs achteren uitkijkt op het station. “Als ze hier die grote palen in de grond slaan, dan davert het hele huis mee. En toen ze hier in de zomer van 2017 de stationsgevel aan het zandstralen waren, moesten we elke dag onze tuinmeubels afkuisen.”
Hij ziet nog elke dag “werklui op de daken en in de kelders van het station kruipen”, maar weet dat de werken nu op een laag pitje staan. Echt geruststellend vindt hij dat niet. “Door de zoektocht naar een nieuwe aannemer is al het grote bouwgerief weggehaald. Dat heeft twee maanden geduurd. Het zal dus ook weer twee maanden duren om dat allemaal weer aan te dragen.”
De NMBS beseft dat reizigers en buurtbewoners snakken naar een oplossing. “Ons doel is om de tweede fase van de werken van start te laten gaan in het voorjaar van 2020", zegt woordvoerder Dimitri Temmerman.
De spoorwegmaatschappij is van oordeel dat ze zich in dit project als een goede huisvader gedraagt. Zo werd de aanbesteding opgesplitst omwille van de omvang. “De werken hadden sowieso meer dan tien jaar geduurd. Als we dat in één fase zouden toegewezen hebben, hadden de aannemers sowieso risico’s ingerekend”, klinkt het. “Bovendien veranderen bouwtechnieken snel. Daar kunnen we nu beter op inspelen.”
‘Iedere keer wanneer ik hier ben, is er wel weer iets veranderd. Voor iemand die hier niet dagelijks komt, is dat toch wel verwarrend’
Op de vraag of een onderzoek door het Rekenhof nodig is, antwoordt de NMBS dat het Rekenhof nu al inzage krijgt in haar financiën via het College van Commissarissen, waar ze deel van uitmaakt. “Maar als er wordt geoordeeld dat een onderzoek nodig is, dan zal NMBS uiteraard haar medewerking verlenen.”
De spoorwegen hadden oorspronkelijk een budget van 85 miljoen euro begroot voor de eerste fase van de werken. De totaalprijs kan echter hoger uitvallen, aangezien de oplevering lang op zich liet wachten. Het meerjareninvesteringsplan van de spoorwegen voorziet voor de komende twee jaar een budget van 6,9 miljoen euro om verder aan het station te werken.
Ondertussen lijken vooral de reizigers die minder frequent sporen, last te ondervinden van de situatie, zo geeft Mirella Ruigrok (57) aan. “Iedere keer wanneer ik hier ben, is er wel weer iets veranderd. Voor iemand die hier niet dagelijks komt, is dat toch wel verwarrend.” Ze staat onder het gewelf van spoor 9-12, en wijst naar het roze bordje waar spoor 1 tot 7 gesignaleerd staan. “Kijk. Ik moet nu bijvoorbeeld naar spoor 8. Hoe geraak ik daar?” Er wordt gewezen naar de ijzeren trap. “Ah, ligt die nu daar?” Ze heeft er duidelijk ervaring mee. “Voor mijn moeder, en andere oudere mensen, is dat echt rampzalig om naar boven te geraken.”