De N-VA reageert tevreden op de oproep van de milieubeweging om de steun aan elektriciteitsapaciteit tot een minimum te beperken. ‘Zij willen op dat vlak net wat de N-VA voorstelt: inzetten op vraagbeheer, energieopslag en innovatie om zo de kosten voor gezinnen en bedrijven tot het absolute minimum te beperken en zonder overbodige gascentrales te bouwen’, zegt Kamerlid Bert Wollants. ‘De suggesties van energieregulator Creg en de raming van de kosten, die oploopt tot de grootteorde van 9 tot 14 miljard euro, hebben een aantal partijen duidelijk aan het denken gezet.’

Helemaal lopen de standpunten niet gelijk. N-VA wil nog altijd twee kerncentrales openhouden, een scenario waar ook Engie/Electrabel ernstig rekening mee houdt. Volgens De Tijd wil Engie/Electrabel de centrales Doel 4 en Tihange 3 zelfs twintig jaar langer openhouden, tot 2045. Maar het vraagt in ruil ook prijsgaranties, dat komt ook neer op een steunmechanisme. De milieubeweging houdt vast aan de kernuitstap in 2025.

Op 12 maart bespreekt de Kamer het wetsvoorstel dat het steunmechanisme voor elektriciteit moet invoeren. Er volgt ook een hoorzitting met de Creg. Directeur Andreas Tirez wijst al langer op de alternatieven voor nieuwe gascentrales.

Koele minnaar

De milieubeweging was altijd al een koele minnaar van subsidies voor gascentrales, ter vervanging van de kerncentrales die dicht moeten tegen 2025. Ze kon ermee leven als overgangstechnologie, tot hernieuwbare energie op zichzelf kan staan. Maar in dat standpunt zit beweging. ‘De technologische innovatie gaat zo snel dat de bouw van nieuwe gascentrales in de weg dreigt te staan’, zegt Jan Vande Putte van Greenpeace. ‘We moeten vermijden dat een eenzijdige inzet op gascentrales innovatieve en toekomstbestendige oplossingen fnuikt’, vindt Sara Van Dyck van Bond Beter Leefmilieu (BBL).

Greenpeace en BBL willen de subsidies voor elektriciteits­centrales tot een minimum beperken, door in te zetten op alternatieven. Volgens hen valt op de verlichting van scholen, ziekenhuizen en kantoren al de capaciteit van één kerncentrale te besparen. Ze ­wijzen op een studie van energieregulator Creg, die suggereert dat de bouw van een tweede windpark op zee een alternatief is voor de bouw van nieuwe gascentrales. Als er dan nog nood is aan capaciteit om verbruikspieken op te vangen, moeten de subsidies naar energieopslag, vraagsturing of warmtekrachtkoppeling gaan, vinden de milieuorganisaties.

Uiterste redmiddel

Aan dat scenario zijn risico’s verbonden. De komende jaren zullen in de buurlanden heel wat elektriciteitscentrales sluiten. Oude gascentrales werden achter de hand gehouden voor noodgevallen, maar als ze weer gewoon moeten produceren, verdwijnt die buffer. Toch ziet de milieubeweging subsidies voor nieuwe gascentrales slechts als het uiterste redmiddel, ook al achtte netbeheerder Elia in een studie van anderhalf jaar geleden 3,6 gigawatt aan nieuwe gascentrales noodzakelijk. ‘Ook bij Elia is er sprake van voortschrijdend inzicht’, zegt Vande Putte. ‘Ze zeggen dat niet meer.’

Elia moet midden dit jaar een nieuwe studie afleveren. ‘Laten we hopen dat het bedrijf nieuwe technologieën alle kansen geeft’, zegt Vande Putte. ‘De oldskool experts bij de netbeheerder hebben al aan invloed ingeboet. De nieuwe krijgen meer aandacht. Elia zal moeten kiezen tussen het oude of het nieuwe Elia.’

Lobbywerk

De milieuorganisaties waarschuwen ook voor de invloed van de grote elektriciteitsproducenten om de subsidies toch toe te kennen. ‘De laatste maanden wordt er zwaar gelobbyd door Engie/Electrabel en EDF om zo veel mogelijk subsidies binnen te halen’, zegt Vande Putte. ‘Een bedrijf als Engie/Electrabel kan driemaal winnen bij de huidige situatie: de elektriciteitsprijzen stijgen, er kunnen twee kerncentrales worden verlengd en ze kunnen een steunmechanisme toegekend krijgen. Elk bedrijf heeft het recht om daarvoor te ijveren, maar de politiek hoeft dit niet over te nemen.’