Populaire app TikTok zwaar beboet voor verzamelen gegevens jonge kinderen
De populaire video-app TikTok, tot een half jaar geleden bekend als musical.ly, moet in Amerika 5 miljoen euro boete betalen. De app verzamelde persoonlijke gegevens van kinderen onder 13 jaar, zonder toestemming van hun ouders.
TikTok trof een schikking met de Federal Trade Commission, FTC. De toezichthouder spreekt van de hoogste boete ooit in een Amerikaanse kinderprivacyzaak: ‘Laat dit een herinnering zijn aan alle onlinediensten die zich richten op kinderen. We zullen niet tolereren dat bedrijven zo duidelijk de wet negeren.’
Volgens marktonderzoeker Sensor Tower verovert TikTok de wereld, met 1 miljard downloads. Vorig jaar is de app 663 miljoen keer gedownload via de onlinewinkels van Apple en Google. Dat is iets minder dan de app van Facebook (711 miljoen), maar meer dan die van Instagram (444 miljoen).
TikTok is geliefd bij kinderen en tieners. Via het platform delen ze korte filmpjes waarop ze een liedje playbacken, dansen of zingen. Ze kunnen video’s op allerlei manieren bewerken, bijvoorbeeld met filters, en beelden vertragen of versnellen. Jimmy Fallon, presentator van The Tonight Show, bedacht in november de #tumbleweedchallenge – hij rolde over de vloer en daagde anderen uit dat ook te doen.
De Duitse tweeling Lisa en Lena Mantler heeft de meeste TikTok-volgers, ruim 32 miljoen. Ze braken drie jaar geleden door met een filmpje van acht seconden waarin ze I Hate U, I Love U van Gnash playbacken. De inmiddels 16-jarige meisjes hebben een single uitgebracht en een eigen kledinglijn, en ze verkopen online accessoires.
Rolmodellen
“Het verbaast me niet dat TikTok zo populair is” zegt Peter Nikken, bijzonder hoogleraar mediaopvoeding aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. “Jonge adolescenten vinden het leuk zich te spiegelen aan rolmodellen en een eigen identiteit te ontwikkelen. Smartphones zijn daarbij belangrijk.”
Dat is niet zonder risico. “Als jonge meisjes in een kort rokje een liedje van Beyoncé playbacken, kunnen sommige volwassenen daar opgewonden van raken – al is het niet zo bedoeld. Dat is geen reden voor paniek, maar het is niet goed als filmpjes standaard met iedereen worden gedeeld. Kennelijk was dat wel zo.”
‘Als jonge meisjes in een kort rokje een liedje van Beyoncé playbacken, kunnen sommige volwassenen daar opgewonden van raken – al is het niet zo bedoeld’
Musical.ly wist volgens de FTC dat ‘een significant deel van de gebruikers’ jonger dan 13 was. De app vroeg om een geboortedatum maar controleerde niet of kinderen logen – als dat al mogelijk is.
TikTok heeft beloofd video's van kinderen onder 13 te verwijderen en ouders toestemming te vragen voordat het een onlineprofiel opbouwt. In Nederland geldt zo’n verplichting overigens tot 16 jaar.
De app verzamelde veel gebruikersgegevens: voor- en achternamen, een telefoonnummer, e-mailadres, een biografie en een profielfoto. Accounts waren standaard openbaar; je moest zelf instellingen op ‘privé’ zetten. Zelfs daarna bleven de biografie en foto openbaar en konden anderen privéberichten sturen.
Volgens de FTC maakten volwassenen misbruik van de app. Kinderen kregen bijvoorbeeld seksueel getinte reacties. Tot 2016 konden gebruikers zien wie in hun omgeving, binnen 80 kilometer, een account had.
TikTok bij ons
Begin dit jaar stuurde de politiezone Ieper een uitleg over Tiktok naar scholen. Op de site van het korps staat dat ‘heel wat’ kinderen van 8 en 9 jaar de app gebruiken: ‘Het kan dat je verzoekjes krijgt van vreemden die het niet altijd even goed met je voor hebben, of zelfs grensoverschrijdende voorstellen van hen.’ Wees je bewust van de risico’s, is de boodschap.
Toch is er geen reden tot paniek zegt hoogleraar Nikken. ‘Vooral ouders moeten met hun kind praten over apps als TikTok. Toon interesse en leg rustig uit wat de risico’s zijn: het kan zijn dat mannen seksueel getint reageren. Leg uit dat je kind zich niet schuldig moet voelen als zoiets gebeurt en dat het in zo’n geval moet praten met een volwassene die het vertrouwt.’
Ook bij ons heeft de app nieuwe jonge celebrities voortgebracht. Stien Edlund uit Vlaams-Brabant heeft eerder dit jaar de kaap van 1 miljoen volgers op TikTok behaald en is net zoals haar evenbeelden Lisa en Lena uit Duitsland influencer geworden met onder andere een eigen kledinglijn. Zeer succesvol bij onze jongeren, want ze is genomineerd voor een ‘kids choice award’ van zender Nickelodeon in de categorie ‘favoriete ster België’.