OPINIE. Na de mislukte top in Vietnam: wat nu met de Korea’s?

De topontmoetingen tussen de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un en de Amerikaanse president Donald Trump startten in een klimaat van verrassing en hooggespannen verwachtingen in Singapore, in juni vorig jaar. Nu zijn ze in Hanoi geëindigd (voorlopig toch) in ontgoocheling en met het vertrek van Trump.

“Het ging allemaal over de sancties”, zei de Amerikaanse president op een persconferentie. “Ze wilden alle sancties weg en wij konden dat niet doen. Soms moet je weglopen en dit was zo’n moment.” Maar of dat het volledige verhaal is, zal in de toekomst moeten blijken.

Hoe dan ook, toen Kim en Trump voor het eerst bijeen waren in Singapore vorig jaar, werd dat gezien als een overwinning voor Kim en een straaltje hoop voor de stabiliteit in de regio. Nu de laatste gespreksronde abrupt is afgebroken zonder akkoord lijkt het dat Vietnam als gastland de enige winnaar is, dankzij aandacht die de top genereerde voor het recente economische succes van het land.

Terwijl de VS, Noord-Korea en Vietnam de krantenkoppen domineren, blijft Zuid-Korea als andere belangrijke betrokkene op de achtergrond. Is dat omdat het geen deel is van de wapenstilstand (tussen Noord-Korea, de VS, China en de Verenigde Naties)? Of omdat het niet zou profiteren van een deal tussen Noord-Korea en de VS?

In elk geval is Zuid-Korea op korte termijn slachtoffer van de mislukte top. Van zodra Trump de gesprekken verliet, was de Zuid-Koreaanse beurs in vrije val. En als Kim opnieuw rakettesten start, is Zuid-Korea meteen het meest bedreigde land.

Maar zelfs als Trump de sancties op termijn zou opheffen, zou Zuid-Korea waarschijnlijk het meeste financiële steun moeten geven aan zijn noorderbuur. Het enige onmiddellijke voordeel voor Zuid-Korea van succesvolle gesprekken in de toekomst zou een verminderde oorlogsdreiging zijn.

Zuid-Korea kan economisch ook veel garen spinnen bij de afschaffing van de sancties, tenminste op lange termijn. Het zou bijvoorbeeld het gemeenschappelijke Kaesong Industrieel Complex kunnen heropenen, waar veel Zuid-Koreaanse kmo’s baat bij kunnen hebben.

Zuid-Korea kan ook een hogere tewerkstelling verwachten dankzij de handel met Noord-Korea en nieuwe afzetmarkten via het Inter-Korean Cooperation Fund (IKCF). Dat is opgericht in 1990 om begrip en socio-economische samenwerking tussen de Korea’s te stimuleren. In afwachting van een einde van de sancties verhoogde Zuid-Korea het budget van het IKCF dit jaar met 15 procent tot 890,7 miljoen dollar (784 miljoen euro).

Het einde van de sancties betekent waarschijnlijk ook meer handel en toerisme in Zuid-Korea dankzij een spoorwegverbinding tussen de twee landen. Het was immers een van de belangrijkste redenen waarom Kim de trein nam van Noord-Korea naar Vietnam: de boodschap uitdragen dat een einde van de sancties Zuid-Korea toegang zou geven tot spoorwegen en dus handelsroutes naar China, Rusland en Vietnam.

Maar al die voordelen zijn afhankelijk van één belangrijke voorwaarde: dat Noord-Korea of de VS toegevingen doen aan de ander. Tot dat gebeurt, blijft het kip-of-ei-dilemma de relaties tussen de twee landen verzuren.

Het lijkt erg onwaarschijnlijk dat Kim zijn nucleair programma zal opgeven. Nog tijdens de top raakte bekend dat een andere bekende kernmacht, Pakistan, een Indiaas gevechtsvliegtuig had neergeschoten boven Kasjmir. De Pakistaanse premier Imran Khan riep meteen de Nationale Veiligheidsraad bijeen en beval een no-flyzone boven het land. Hij liet zich later ontvallen: “Met de wapens die wij en zij hebben, kunnen wij ons een misrekening veroorloven?”

De twee gebeurtenissen lijken geen verband te hebben, maar de kans is groot dat het voor Kim een bevestiging was voor het belang van kernwapens. Een de facto kernmacht blijven, is cruciaal voor de overleving van Kims regime, en kernwapens afstaan zal hij niet zonder slag of stoot doen.

Het is ook twijfelachtig dat Trump echt veel geeft om de ontwapening van Noord-Korea. Het is waarschijnlijker dat hij de top gebruikt om in eigen land zijn imago op te poetsen. Hij liet vorig jaar weten dat hij een tweede top annuleerde om te kunnen focussen op de tussentijdse verkiezingen, mogelijk een poging om meer stemmen te ronselen.

En het is perfect mogelijk dat hij nu de top in Hanoi gebruikt om de aandacht af te leiden van de voortdurende schandalen in eigen land. Op de dag dat Trump Kim ontmoette, gaf zijn voormalige advocaat Michael Cohen een bijzonder snijdende getuigenis in het Congres over zijn verleden met Trump.

En dus lijkt de Zuid-Koreaanse president Moon Jae-in nog maar eens vast te zitten tussen Noord-Korea en de VS: geen van beide lijkt echt ten volle in te zetten op succesvolle gesprekken. Tegelijk krijgt Moon in eigen land te maken met groeiende kritiek op het geld voor het IKCF, en het gebrek aan resultaten dat daar tegenover staat. Er is nog altijd hoop voor het schiereiland, maar die hoop lijkt te vervliegen.

Als Moon wil overleven, zal hij nieuwe manieren moeten vinden om Kim en Trump aan de onderhandelingstafel te krijgen. En dat wordt geen makkelijke taak.