Op de Champs-Elysées wil tegenwoordig iedereen flaneren, behalve de Parijzenaars
Parijs wil de Champs-Elysées een fikse opknapbeurt geven in de aanloop naar de Olympische Spelen van 2024. Om het imago van de laan nog eens op te poetsen, klinkt het. Maar ondertussen dreigt de Champs-Elysées volgens kenners slachtoffer te worden van zijn eigen prestige.
“Het blijft nog altijd een plezier om daar te flaneren”, zegt VUB-professor en Frankrijk-kenner Frederik Dhondt. “Zelfs al heb ik nooit het geld gehad om daar te gaan winkelen.”
Daarmee is het imago van de Champs-Elysées meteen gezet. Te duur om iets te kopen, maar te iconisch om links te laten liggen. Met zo’n zestigduizend auto’s die er elke dag passeren, de toeristenmassa’s die er rondslenteren en de talloze scooters die op de trottoirs rondslingeren, vindt het Parijse stadsbestuur het nu tijd om het nationale symbool op te knappen. Zeker nu de Olympische Spelen van 2024 eraan komen.
Volgens The New York Times steekt Parijs honderden miljoenen euro’s in vernieuwingsprojecten om de oude historische gebouwen te renoveren. Maar ook om ruimte te creëren voor fietsers. “We willen voorkomen dat het imago van de Champs-Elysées achteruitgaat”, zegt Jean-Noël Reinhardt, voorzitter van een speciaal Champs-Elysées-comité in die krant.
Tout ce que vous voulez
Dat imago heeft de Champs-Elysées altijd al mee gehad. De grote laan, van de Arc de Triomphe tot de Place de la Concorde, is gebouwd door koningen en vernoemd naar het paradijs, zo stelt The New York Times. De aanleg gebeurde door Louis XIV, de Franse Zonnekoning. En de naam ‘Champs-Elysées’ is geïmporteerd uit de Griekse mythologie: de Elysische velden is de plek waar helden naartoe gaan na hun dood.
Maar vandaag zijn het vooral de filialen van grote merken als Louis Vuitton of Lacoste die het imago van de grote boulevard bepalen. “Alle grote merken zitten daar ondertussen”, zegt Dhondt. “Je hebt er zelfs autobouwers (zoals Citroën en Mercedes, YV). Alsof je er gewoon een auto kunt kopen en daarmee over de Champs-Elysées kunt wegrijden. Heel de laan is een uitstalraam geworden, maar wel een van de meest prestigieuze ter wereld.”
En toch is de roem van de grote Champs-Elysées de laatste jaren aan het tanen. Er ligt misschien nog steeds tout ce que vous voulez in de winkels zoals Joe Dassin ooit zong, maar die koopwaar is vooral bedoeld om stromen buitenlandse toeristen aan te trekken. Het feit dat de huurprijzen op de Champs-Elysées ook erg hoog zijn, leidt ertoe dat Franse winkels uit het straatbeeld verdwijnen, ten voordele van grote internationale ketens. “De laan is volledig overgenomen door de Zara’s van deze wereld”, zegt ook Johan Op de Beeck, auteur van Napoleon-boeken en voormalig journalist.
‘Heel de laan is een uitstelraam geworden, maar wel een van de meest prestigieuze ter wereld’
“Frankrijk speelt daar ook al jaren strategisch op in”, vult Dhondt nog aan. “Want toerisme is een groeimarkt. Op de Champs-Elysées zitten grote Franse luxemerken, gericht op buitenlandse klanten, en zeker op Aziatische toeristen. Maar de gewone Franse middenklasse kan daar natuurlijk niets kopen. Omdat de vastgoedprijzen in Parijs zo hoog zijn, zijn het vaak pensioenfondsen die gebouwen kopen, maar daar kunnen gewone winkels niet tegen op.”
Omdat de Champs-Elysées wel nog zo’n ongelofelijke symboolwaarde heeft, is het ook niet eenvoudig om grote renovatieprojecten op poten te zetten. Wie nog maar een steen van de historische gebouwen wil aanraken, moet daarvoor een pak regels trotseren.
Gele hesjes
Eigenlijk is het ook niet toevallig dat de Franse gele hesjes die plaats al vaker hebben gekozen om te protesteren tegen de stijgende kost van het leven. Bij betogingen vorig jaar wierpen de gele hesjes op de Champs-Elysées brandende barricades op en sloegen ze winkelramen in.
Op de Champs-Elysées komen de grote internationale ketens net samen met een heel pak historische symboliek, namelijk die van de Franse Revolutie. “Het is eigenlijk een verbinding tussen het Frankrijk van ervoor en erna", legt Op de Beeck uit. “Aan de ene kant ligt de Place de la Concorde, waar de Franse koning Louis XVI is onthoofd, aan de andere staat de Arc de Triomphe, de overwinningsboog voor Napoleon, die na de revolutie aan de macht kwam.”
Begin december is er ook een veldslag uitgevochten tussen hen en de ordediensten rond de Arc de Triomphe, waarbij de relschoppers zelfs beelden en reliëfs hebben beschadigd. “Maar zoiets heb ik eigenlijk nog nooit meegemaakt”, zegt Op de Beeck. “Onder de Arc de Triomphe staat ook de vlam met het graf van de onbekende soldaat. Dit was dus echt een aanval op het hart van Frankrijk.”
Ondanks alle historische waarde vindt het Parijse stadsbestuur nu dat de Avenue des Champs-Elysees mee moet met zijn tijd. Tegen 2020 moet een fietsstrook volledig afgewerkt zijn. En omdat de regels de voorbije jaren zijn aangepast, wordt het mogelijk om de daken van de gebouwen om te vormen tot rooftopbars, of om er een zwembaden op te bouwen. Voor een groot renovatieproject in het beroemde tentoonstellingsgebouw le Grand Palais werkt de overheid zelfs samen met Chanel.
‘Ik kom er niet meer graag’
Maar omdat het stadsbestuur met de bekende laan een bepaalde weg is ingeslagen, zullen locals er waarschijnlijk nog meer van vervreemden. Ook sommige Frankrijk-kenners blijven er ondertussen al liever weg. “Ik kom er niet meer graag”, zegt Op de Beeck. “Toen ik er als kleine jongen kwam, was het nog echt een magische plek, met de hele geschiedenis die erachter zit. Maar nu is het een boulevard de tourisme.”